ناباروری به‌عنوان عدم توانایی در باردار شدن پس از یک سال (یا بیشتر) علی‌رغم رابطه جنسی محافظت نشده تعریف میشود. از آنجایی که مشخص شده است باروری در زنان با افزایش سن به طور پیوسته کاهش می‌یابد، برخی از پزشکان زنان 35 ساله یا بالاتر را پس از 6 ماه رابطه جنسی محافظت نشده ارزیابی و درمان می‌کنند.
زنان مبتلا به ناباروری باید به متخصص غدد تولید مثل (پزشکی که در مدیریت ناباروری تخصص دارد) یا پزشک متخصص زنان مراجعه کنند. ناباروری شامل سقط جنین یا ناتوانی در حمل نوزاد تا زمان زایمان نیست.
بارداری نتیجه فرایندی است که مراحل مختلفی دارد. برای باردار شدن باید:
- بدن زن یک تخمک را از یکی از تخمدان‌ها آزاد کند.
- اسپرم مرد در طول مسیر به تخمک بپیوندد (تخمک را بارور کند).
- تخمک بارور شده از طریق فالوپ به سمت رحم حرکت کند.
- جنین به داخل رحم بچسبد (لانه گزینی).
ناباروری ممکن است ناشی از مشکل در یک یا چند مورد از این مراحل باشد. ناباروری همیشه مربوط به زنان نیست و هم مردان و هم زنان می‌توانند در ناباروری نقش داشته باشند. اختلال باروری یک بیماری مرتبط با ناباروری است و به زنانی اطلاق میشود که برای باردار شدن یا به پایان رساندن بارداری مشکل دارند.
علل ناباروری در مردان
ناباروری در مردان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و به طور معمول با تجزیه و تحلیل مایع منی (سمن) ارزیابی میشود. زمانی که تجزیه و تحلیل مایع منی انجام میشود، تعداد اسپرم (غلظت)، تحرک (حرکت) و مورفولوژی (شکل) آن توسط متخصصان ارزیابی میشود.
تجزیه و تحلیل مایع منی که کمی غیرطبیعی است به این معنی نیست که یک مرد لزوما نابارور است. در عوض، تجزیه و تحلیل مایع منی به تعیین اینکه آیا عوامل مردانه در ناباروری نقش دارند یا خیر و چگونگی آن، کمک می‌کند.
1. اختلال در عملکرد بیضه یا انزال
- واریسکول، وضعیتی است که در آن وریدهای داخل بیضه مرد بزرگ می‌شوند. اگرچه اغلب علائمی وجود ندارد، اما واریسکول ممکن است بر تعداد یا شکل اسپرم تاثیر بگذارد.
- ضربه به بیضه‌ها ممکن است بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد و منجر به کاهش تعداد اسپرم‌ها شود.
- مصرف زیاد الکل، سیگار کشیدن، مصرف استروئیدهای آنابولیک و مصرف مواد مخدر ممکن است بر قدرت باروری اسپرم‌ها و باروری مرد تاثیر بگذارند.
- درمان سرطان شامل انواع خاصی از شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی که برای برداشتن یک یا هر دو بیضه است در ناباروری مردان موثر است.
- شرایط پزشکی مانند دیابت، فیبروز کیستیک، انواع خاصی از اختلالات خود ایمنی و انواع خاصی از عفونت‌ها ممکن است باعث نارسایی بیضه شوند.
2. اختلالات هورمونی
- هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز در مغز هورمون‌هایی تولید می‌کنند که عملکرد طبیعی بیضه را حفظ می‌کنند. تولید بیش از حد پرولاکتین، هورمونی که توسط غده هیپوفیز ساخته میشود (اغلب به دلیل وجود تومور خوش خیم غده هیپوفیز)، یا سایر شرایطی که به عملکرد هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز آسیب می‌زند یا عملکرد آن‌ها را مختل می‌کند، ممکن است منجر به کاهش یا عدم تولید اسپرم شود.
- اختلالات هورمونی ممکن است شامل تومورهای خوش خیم و بدخیم (سرطانی) هیپوفیز، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، قرار گرفتن در معرض استروژن بیش از حد، قرار گرفتن در معرض تستوسترون بیش از حد، سندرم کوشینگ و استفاده مزمن از داروهایی به نام گلوکوکورتیکوئیدها باشد.
3. اختلالات ژنتیکی
شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر، ریزحذف کروموزوم Y، دیستروفی میوتونیک و سایر اختلالات ژنتیکی کمتر شایع ممکن است باعث عدم تولید اسپرم یا تعداد کم اسپرم و در نتیجه ناباروری مرد شوند.
چه چیزی باعث افزایش خطر ناباروری در مردان میشود؟
- سن
(اگرچه سن بالا نقش بسیار مهم‌تری در پیش بینی ناباروری زنان ایفا می‌کند، زوج‌هایی که در آن‌ها سن شریک مرد 40 ساله یا بالاتر است، احتمال بیشتری دارد که مشکل باروری را گزارش کنند.)
- چاقی یا اضافه وزن
- مصرف سیگار
- مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر (افیون‌ها، ماری جوانا)
- قرار گرفتن در معرض تستوسترون
(این ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که پزشک تزریق تستوسترون یا ژل موضعی را برای افزایش تستوسترون تجویز کند، یا زمانی که افراد برای افزایش توده عضلانی خود به طور غیرقانونی تستوسترون یا داروهای مشابه مصرف کنند.)
- قرار گرفتن در معرض تشعشع
- قرار گرفتن مکرر بیضه‌ها در معرض دمای بالا
(مانند مواردی که ممکن است در مردانی که دائما روی صندلی چرخدار نشسته‌اند یا استفاده مکرر از سونا یا جکوزی دارند، رخ دهد.)
- قرار گرفتن در معرض برخی داروها مانند فلوتامید، سیپروترون، بیکالوتامید، اسپیرونولاکتون، کتوکونازول و سایمتدین
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی از جمله قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، سرب، کادمیوم یا جیوه
چه چیزی باعث افزایش خطر ناباروری در زنان میشود؟
زنان برای باردار شدن به تخمدان، فالوپ و رحم نیاز دارند. شرایطی که هریک از این اندام‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند به ناباروری زنان کمک کند. برخی از این شرایط در زیر ذکر شده است و می‌توان با استفاده از چندین آزمایش مختلف این وضعیت را ارزیابی کرد.
1. اختلال در عملکرد تخمدان‌ها (وجود یا عدم وجود تخمک گذاری و اثرات سن)
چرخه قاعدگی یک زن به طور متوسط 28 روز است. روز 1 به‌عنوان اولین روز دوره کامل تعریف میشود. دوره‌های قابل پیش‌بینی منظم که هر 21 تا 35 روز اتفاق می‌افتد، احتمالا منعکس کننده تخمک گذاری است. دوره‌های قاعدگی نامنظم به احتمال زیاد نشان دهنده عدم تخمک گذاری است.
تخمک گذاری را می‌توان با استفاده از کیت پیش بینی تخمک گذاری پیش بینی کرد و می‌توان آن را با آزمایش خون برای بررسی سطح پروژسترون زن در روز 21 سیکل قاعدگی تایید کرد. اگرچه چندین آزمایش برای ارزیابی عملکرد تخمدان زنان وجود دارد، هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند پیش‌بینی کننده کامل باروری زنان باشد.
رایج‌ترین نشان‌گر‌های مورد استفاده برای عملکرد تخمدان‌ها شامل مقدار هورمون محرک فولیکول (FSH) در روز 3 الی 5 سیکل قاعدگی، مقدار هورمون آنتی مولرین (AMH) و تعداد فولیکول آنترال (AFC) با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال است. اختلال در عملکرد تخمدان‌ها ممکن است ناشی از چندین بیماری باشد و نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارد.
زمانی که یک زن در طول سیکل قاعدگی تخمک گذاری نمی‌کند، به آن عدم تخمک گذاری گفته میشود. علل بالقوه عدم تخمک گذاری شامل موارد زیر است:
- سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): PCOS وضعیتی است که باعث میشود زنان تخمک گذاری نداشته باشند یا تخمگ گذاری نامنظم داشته باشند. برخی از زنان مبتلا به سندروم پلی کیستیک دارای سطوح بالایی از تستوسترون هستند که می‌تواند باعث آکنه و رشد موهای زائد شود. PCOS شایع‌ترین علت ناباروری در زنان است.
- کاهش ذخیره تخمدانی (DOR): زنان با تمام تخمک‌هایی که تا به حال داشته‌اند به دنیا می‌آیند و تعداد تخمک‌ها به طور طبیعی با گذشت زمان کاهش می‌یابد. DOR وضعیتی است که در آن تخمک‌های کمتری از حد انتظار در تخمدان‌ها در یک سن معین باقی می‌مانند. DOR ممکن است به دلایل مادرزادی (وضعیت موجود در بدو تولد)، پزشکی، جراحی یا دلایل غیر قابل توضیح رخ دهد. زنان مبتلا به DOR ممکن است بتوانند به طور طبیعی باردار شوند؛ اما در پاسخ به درمان‌های باروری، تخمک کمتری تولید خواهند کرد.
- آمنوره عملکردی هیپوتالاموس (FHA): FHA وضعیتی است که در اثر ورزش زیاد، کاهش وزن، استرس یا اغلب ترکیبی از این عوامل ایجاد میشود. FHA گاهی اوقات با اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی همراه است.
- عملکرد نامناسب هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز: هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز در مغز هورمون‌هایی تولید می‌کنند که عملکرد طبیعی تخمدان‌ها را حفظ می‌کنند. تولید بیش از حد هورمون پرولاکتین توسط غده هیپوفیز (اغلب در نتیجه تومور خوش خیم غده هیپوفیز)، یا عملکرد نامناسب هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز، ممکن است باعث عدم تخمک گذاری و ناباروری در زنان شود.
- نارسایی زودرس تخمدان (POI): که گاهی به آن یائسگی زودرس نیز گفته میشود، زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌های زن قبل از 40 سالگی از کار بیفتد. اگرچه درمان‌های خاص مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی لگن و برخی شرایط پزشکی ممکن است باعث POI شوند، اغلب علت آن غیرقابل توضیح است. حدود 5 تا 10 درصد از زنان مبتلا به POI به طور طبیعی باردار می‌شوند و بارداری طبیعی دارند.
- یائسگی : یائسگی یک کاهش طبیعی در عملکرد تخمدان است که معمولا در حدود 50 سالگی رخ می‌دهد. طبق تعریف، یک زن در یائسگی حداقل یک سال را بدون قاعده شدن گذرانده است. بسیاری از زنان گُر گرفتگی، تغییرات خلقی، مشکلات در خواب و سایر علائم را نیز تجربه می‌کنند. یائسگی یکی از دلایل ناباروری در زنان است.
2. انسداد لوله فالوپ (لوله‌های فالوپ باز، مسدود یا متورم)
عوامل خطر برای انسداد لوله‌های فالوپ می‌تواند شامل سابقه عفونت لگن، پارگی آپاندیس، سوزاک، کلامیدیا، اندومتریوز یا جراحی قبلی شکم باشد. لوله‌های فالوپ ممکن است با هیستروسالپنگوگرام یا کروموپروتوبیشن ارزیابی شوند.
- هیستروسالپنگوگرام یک روش عکس برداری با اشعه ایکس از رحم و لوله‌های فالوپ است. یک رادیولوژیست رنگ را از طربق دهانه رحم به رحم تزریق می‌کند و به طور هم زمان عکس‌های اشعه ایکس می‌گیرد تا ببیند آیا رنگ آزادانه در لوله‌های فالوپ حرکت می‌کند یا خیر که این نشان دهنده باز بودن یا انسداد لوله‌های فالوپ است.
- کروموپروتوبیشن مشابه هیستروسالپنگوگرام است اما در اتاق عمل و در زمان لاپاروسکوپی انجام میشود. رنگ آبی از طریق دهانه رحم و از طریق لوله‌های فالوپ منتقل میشود. این آزمایش برای ارزیابی باز بودن لوله‌های فالوپ و ارزیابی گشاد بودن آن‌ها استفاده میشود.
3. مشخصات فیزیکی رحم
بسته به علائم زن، رحم ممکن است توسط سونوگرافی ترانس واژینال برای بررسی فیبروم یا سایر مشکلات از جمله چسبندگی داخل رحمی، پولیپ آندومتر، آدنومیوز و ناهنجاری‌های مادرزادی رحم ارزیابی شود. سونوهیستوگرام یا هیستروسکوپی نیز ممکن است برای ارزیابی بیشتر محیط رحم انجام شود.
چه عواملی خطر ناباروری در زنان را افزایش می‌دهد؟
از نظر پزشکی ثابت شده است که باروری زنان با موارد زیر کاهش می‌یابد:
- از هر 5 زوج، 1 زوج (22%) که زن از 30 تا 39 سال سن دارد، در مقایسه با حدود 1 از 8 زوج (13%) که زن کمتر از 30 سال سن دارد، در باردار شدن اولین فرزند خود مشکل دارند. در درجه اول، باروری با افزایش سن کاهش می‌یابد؛ زیرا کیفیت تخمک در طول زمان کاهش می‌یابد. علاوه بر این، زنان مسن‌تر تخمک کمتری دارند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که می‌توانند باعث مشکلات باروری شوند در آن‌ها بیشتر است. افزایش سن احتمال سقط جنین در زنان و داشتن فرزندی با ناهنجاری‌های ژنتیکی را نیز افزایش می‌دهد.
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل بیش از حد
- اضافه وزن یا چاقی
- افزایش یا کاهش شدید وزن
- استرس بیش از حد فیزیکی یا احساسی که منجر به آمنوره میشود.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص ناباروری زنان انجام میشود؟
برخی از آزمایش‌ها ممکن است توسط متخصص برای تشخیص ناباروری و معاینه فیزیکی انجام شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- معاینه فیزیکی: معاینه بدن که شامل معاینه فیزیکی کلی توسط پزشک انجام میشود.
- تست پاپ اسمیر: پاپ اسمیر ابزاری برای غربالگری سرطان دهانه رحم است. این آزمایش می‌تواند سلول‌های غیر طبیعی دهانه رحم را قبل از تبدیل شدن به سلول‌های سرطانی تشخیص دهد. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و پزشک متخصص اغلب آزمایش‌های HPV را در طول آزمایش پاپ اسمیر انجام می‌دهند تا HPV که یکی از عوامل سرطان دهانه رحم است را بررسی کنند. نتیجه نامشخص یا غیرطبیعی پاپ اسمیر ممکن است نشانه عفونت، مشکلات دیگر یا حتی سرطان باشد.
- معاینه لگن: معاینه لگن یک معاینه فیزیکی است که برای بررسی علائم بیماری در اندام‌های زنانه استفاده میشود. در این معاینه پزشک واژن، رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و دهانه رحم را بررسی می‌کند.
- سونوگرافی لگن :سونوگرافی لگن یک آزمایش تشخیصی است و تصاویری را تولید می‌کند که برای ارزیابی اندام‌ها و ساختارهای داخل لگن زنان استفاده میشود. سونوگرافی لگن امکان تجسم سریع اندام‌ها و ساختارهای لگن زنان از جمله دهانه رحم، رحم، واژن و لوله‌های فالوپ را فراهم می‌کند.
ممکن است برای تشخیص ناباروری زنان نیاز به انجام آزمایشات دیگری باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش خون
نوع آزمایشات به سابقه سلامتی و تشخیص پزشک بستگی دارد. نمونه‌هایی از آزمایش‌های خون که پزشک برای تشخیص ناباروری استفاده می‌کند عبارت از آزمایش تیروئید، سطح پرولاکتین، تست ذخیره تخمدان و پروژسترون و… می‌باشند.
- هیستروسالپنگوگرام
- لاپاروسکوپی
- سونوگرافی ترانس واژینال
- سونوهیستروگرام سالین
- هیستروسکوپی
درمان ناباروری زنان
زمانی که متخصص، ناباروری زن را تشخیص می‌دهد و علت آن را مشخص می‌کند، گزینه‌های مختلفی برای درمان وجود دارد. علت ناباروری نوع درمان را مشخص می‌کند. برای مثال، مشکلات ساختاری ممکن است از طریق جراحی درمان شوند، درحالی که می‌توان برای مسائل دیگر (مشکلات تخمک گذاری، مشکلات تیروئید) از داروهای هورمونی استفاده کرد.
بسیاری از بیماران به لقاح مصنوعی یا لقاح آزمایشگاهی نیاز داشته باشند. فرزندخواندگی و رحم جایگزین نیز می‌تواند برای زنان ناباروری که مایل به تشکیل خانواده هستند گزینه مناسبی باشد.
زوج‌ها چند مدت باید برای بارداری تلاش کنند؟
شانس بارداری زنان پس از 30 سالگی هرسال به سرعت کاهش می‌یابد. اکثر متخصصان توصیه می‌کنند که زنان کمتر از 35 سال بدون هیچ مشکل ظاهری سلامت یا باروری چرخه‌های قاعدگی منظم باید حداقل یک سال قبل از مراجعه به پزشک برای بارداری اقدام کنند.
با این حال، برای زنان 35 ساله یا بالاتر، زوج‌ها باید پس از 6 ماه تلاش ناموفق به یک متخصص مراجعه کنند. زنان بالای 40 سال ممکن است به ارزیابی و درمان فوری نیاز داشته باشند.
عوامل زیادی می‌توانند خطر ناباروری در زنان و مردان را افزایش دهند. شرایط عمومی سلامت، ویژگی‌های ژنتیکی، سبک زندگی و سن همگی می‌توانند به ناباروری کمک کنند. بنابراین، زوج‌هایی که علائم یا نشانه‌های زیر را دارند، هنگام تلاش برای باردار شدن باید تحت نظر متخصص قرار بگیرند.
زنان
- قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی
- مشکلات هورمونی
- مشکلات ساختاری (مشکلات لوله فالوپ، رحم یا تخمدان‌ها)
- اختلالات خود ایمنی (لوپوس، آرتریت، روماتوئید، مشکلات غده تیروئید)
- عفونت‌های مقاربتی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- نارسایی اولیه تخمدان
- سندرم DES
- اندومتریوز
- سابقه بیماری التهابی لگن
- بیماری یا مشکوک بودن به بیماری رحم یا لوله‌های فالوپ
- سابقه بیش از یک سقط جنین
- تومور
- کیست
- شرایط ژنتیکی یا اکتسابی که مستعد کاهش ذخیره تخمدان هستند (شیمی درمانی، پرتو درمانی)
مردان
- سابقه ضربه به بیضه‌ها
- جراحی فتق
- سابقه شیمی درمانی
- سابقه ناباروری
- اختلال عملکرد جنسی
به طور کلی، بهتر است که هر زوج پیش از اقدام به بارداری به یک پزشک متخصص مراجعه کنند. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا بدن خود را برای داشتن یک نوزاد سالم آماده کنید و همچنین می‌توانند به سوالات و ابهامات شما درمورد باروری پاسخ دهند و نکات مفیدی را درمورد باروری به شما ارائه دهند.
پزشکان چگونه ناباروری را تشخیص می‌دهند؟
پزشکان با جمع‌آوری سابقه پزشکی و جنسی از زوجین این کار را آغاز می‌کنند. ارزیابی اولیه معمولا شامل تجزیه و تحلیل مایع منی، ارزیابی لوله‌ها و آزمایش ذخیره تخمدان است.
درمان ناباروری
ناباروری را می‌توان با دارو، جراحی، لقاح داخل رحمی یا فناوری کمک باروری درمان کرد. اغلب استفاده از داروها و تلقیح داخل رحمی همزمان استفاده میشود. پزشکان درمان‌های خاصی را برای ناباروری بر اساس موارد زیر توصیه می‌کنند:
- عوامل موثر در ناباروری
- مدت زمان ناباروری
- سن زن
- اولویت درمانی زوجین پس از مشاوره در مورد میزان موفقیت، خطرات و مزایای هر گزینه درمانی
برخی از درمان‌های خاص برای ناباروری مردان
ناباروری مردان بسته به علت زمینه‌ای ممکن است با درمان‌های پزشکی، جراحی یا کمک باروری درمان شود. درمان‌های پزشکی و جراحی معمولا توسط یک متخصص اورولوژیست که در زمینه ناباروری تخصص دارد مدیریت میشود. یک متخصص غدد تولید مثل ممکن است تلقیح داخل رحمی (IUI) یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) را برای کمک به غلبه بر ناباروری عامل مردانه ارائه دهد.
آیا ناباروری قابل پیشگیری است؟
اکثر اشکال مختلف ناباروی در زنان قابل پیش بینی یا پیشگیری نیستند. با این حال، عوامل خطری که ممکن است به ناباروری کمک کنند را می‌توان در برخی موارد برای جلوگیری از این وضعیت کنترل کرد. برای مثال اصلاح سبک زندگی، مانند کاهش مصرف الکل و ترک سیگار، حفظ وزن مناسب و ورزش ممکن است برای باروری مفید باشند. مراجعه منظم به پزشک و انجام معاینات لازم نیز برای پیشگیری از مشکلات احتمالی ناباروری بسیار حائز اهمیت است.
لقاح داخل رحمی چیست؟
لقاح داخل رحمی (IUI) یک درمان ناباروری است که اغلب به آن لقاح مصنوعی نیز گفته میشود. در این روش اسپرم‌هایی که به طور خاص تهیه شده‌اند، وارد رحم زن می‌شوند. گاهی اوقات زنان قبل از IUI با داروهایی که تخمک گذاری را تحریک می‌کنند نیز درمان می‌شوند.
لقاح مصنوعی اغلب برای درمان ناباروری خفیف با عامل مردانه و زوج‌هایی که ناباروری غیر قابل توجیه دارند، استفاده میشود.
فناوری کمک باروری (ART) چیست؟
فناوری کمک باروری (ART) شامل تمام درمان‌های ناباروری است که در آن‌ها تخمک یا جنین در خارج از بدن قرار می‌گیرند. به طور کلی، روش‌های ART شامل برداشتن تخمک‌های بالغ از تخمدان‌های زن با استفاده از سوزن، ترکیب تخمک با اسپرم در آزمایشگاه و بازگرداندن جنین به بدن زن یا اهدای آن به زن دیگر است. نوع اصلی ART، لقاح آزمایشگاهی (IVF) است.
فناوری کمک باروری تا چه حد موفق عمل می‌کند؟
میزان موفقیت در استفاده از فناوری کمک باروری متفاوت است و به عوامل زیادی بستگی دارد. از جمله عوامل موثر در این عمل می‌توان به کلینیکی که این روش را در آن انجام می‌دهید، تشخیص ناباروری و سن زن که عامل بسیار مهمی است، اشاره کرد.
از جمله مراکز درمانی که IVF و IUI را در ایران انجام می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پژوهشگاه رویان (مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری-تهران)
- مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری مام- تهران
- مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری وسقط مکرر ابن سینا- تهران
- مرکز ناباروری بهاران- تهران
- و…
ART می‌تواند پر هزینه و زمان‌بر باشد؛ اما به بسیاری از زوج‌ها امکان باروری و بچه دار شدن می‌بخشد. شایع‌ترین عارضه ART حاملگی به صورت چند قلو است. این مشکلی است که می‌توان با محدود کردن تعداد جنین‌هایی که به رحم منتقل می‌شوند، از آن جلوگیری کرد یا به حداقل رساند. به‌عنوان مثال، انتقال یک جنین به جای چند جنین، احتمال بارداری چند قلو و خطرات آن مانند زایمان زودرس را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
انواع مختلف فناوری کمک باروری (ART)
- لقاح آزمایشگاهی (IVF)، به معنای لقاح خارج از بدن، رایج‌ترین شکل فناوری کمک باروری است. در این روش تخمک و اسپرم برای ایجاد جنین در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند. بعد از حدود 3 تا 5 روز، جنین (یا جنین‌ها) به رحم زن منتقل میشود. همچنین می‌توان جنین‌ها را برای بارداری‌های آینده منجمد کرد. هنگامی که یک جنین مجددا ذوب میشود و به رحم زن منتقل میشود، به آن انتقال جنین منجمد (FET) گفته میشود.
- تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) نوعی از IVF است که اغلب برای زوج‌هایی با ناباروری با عامل مردانه استفاده میشود. با ICSI، یک اسپرم منفرد به یک تخمک بالغ تزریق میشود. جایگزین ICSI لقاح معمولی است که در آن تخمک و بسیاری از اسپرم‌ها در یک ظرف پتری باهم قرار می‌گیرند و اسپرم به صورت خود به خودی تخمک را بارور می‌کند.
- انتقال زیگوت به داخل فالوپ (ZIFT) که با نام‌های انتقال جنین لوله‌ای و انتقال گامت به داخل فالوپ (GIFT) نیز معروف است، به ندرت استفاده میشود. با ZIFT، لقاح در آزمایشگاه مشابه IVF انجام میشود. سپس جنین بسیار جوان به جای رحم به لوله فالوپ منتقل میشود. GIFT شامل انتقال تخمک و اسپرم به لوله فالوپ زن و انجام لقاح در بدن زن است.
روش‌های فناوری کمک به باروری گاهی اوقات شامل استفاده از تخمک‌های اهدایی (تخمک‌های زن دیگر) اسپرم اهدایی یا جنین‌های اهدایی است. گاهی اوقات از تخمک اهدایی برای زنانی استفاده میشود که قادر به تولید تخمک نیستند. همچنین گاهی اوقات زمانی که زن یا مرد مبتلا به بیماری ژنتیکی است می‌تواند به نوزاد منتقل شود، از تخمک یا اسپرم اهدایی استفاده میشود.
یک زن یا زوج نابارور نیز ممکن است از جنین اهدایی استفاده کنند. این‌ها جنین‌هایی هستند که توسط زوجین در درمان ناباروری ایجاد شده‌اند یا از اسپرم و تخمک‌های اهدایی ایجاد شده‌اند. سپس جنین اهدایی به رحم منتقل میشود. در این صورت کودک از نظر ژنتیکی با هیچ یک از والدین مرتبط نخواهد بود. تخمک‌ها، اسپرم‌ها و جنین اهدایی ممکن است توسط زوج‌های همجنس نیز استفاده شوند.
زنانی که تخمدان دارند اما رحم ندارند ممکن است بتوانند از حامل حاملگی استفاده کنند. این روش نیز ممکن است برای زنانی که به دلیل یک مشکل جدی سلامتی نباید باردار شوند، گزینه خوبی باشد. در این حالت، زن از تخمک خود استفاده می‌کند و توسط اسپرم همسرش بارور میشود. سپس جنین در داخل رحم حامل قرار می‌گیرد.
آزمایش ژنتیک قبل از لانه گزینی (PGT) چیست؟
آزمایش ژنتیک قبل از لانه گزینی روشی است که برای شناسایی اختلالات ژنتیکی یا ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین ایجاد شده در طول چرخه IVF استفاده میشود. از هر جنین یک یا چند سلول بیوپسی میشود و برای آزمایش فرستاده میشود. این روش‌ها به عنوان غربالگری ژنتیکی قبل از لانه گزینی شناخته می‌شوند.
سخن پایانی
ناباروری یکی از مشکلاتی است که می‌تواند در زندگی بسیار استرس زا و ناراحت کننده باشد. تشخیص ناباروری به معنای ناامیدی از داشتن فرزند نیست. خوشبختانه با توجه به پیشرفت در حوزه پزشکی و فناوری‌های کمک به باروری مشکل ناباروری بسیاری از زوجین برطرف شده است. در این مقاله کوشیدیم هرآنچه لازم است درمورد ناباروری بدانید را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. از اینکه تا پایان با ما همراه بودید از شما متشکریم.