باردار شدن و به پایان رساندن بارداری فرآیندهای بسیار پیچیده‌ای هستند. بسیاری از عوامل ممکن است در طول این فرآیندها به خطا بروند و منجر به ناباروری شوند. به همین دلیل، مقاله ما تنها برخی از علل شایع ناباروری زنان را شامل می‌شود. خانمی که برای باردار شدن مشکل دارد یا حاملگی را به پایان می‌رساند باید با پزشک خود در مورد درمان‌های لازم برای مشکلات احتمالی صحبت کند. در ادامه قصد داریم برخی از علل ناباروری زنان را که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید را توضیح دهیم.
عدم موفقیت در تخمک گذاری
شایع‌ترین علت ناباروری زنان، عدم تخمک گذاری است که در 40 درصد از زنان مبتلا به مشکلات ناباروری رخ می‌دهد. مشکلات تخمدان مانند نارسایی اولیه تخمدان POI)) یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و مشکلات افزایش سن، از جمله “کاهش ذخیره تخمدان”، که به تعداد کم تخمک در تخمدان زنان به دلیل پیری طبیعی اشاره دارد؛ از جمله مواردی است که در دسته مشکلات تخمدان قرار می‌گیرند.
اختلالات غدد درون ریز، مانند بیماری تیروئید یا مشکلات هیپوتالاموس، که بر هورمون‌های تولید شده توسط بدن تأثیر می‌گذارد. به طوری که ممکن است هورمون یا گروهی از هورمون‌ها بیش از حد یا خیلی کم باشد.
مشکلات در چرخه قاعدگی
مشکلات مربوط به چرخه قاعدگی، فرآیندی که بدن زن را برای بارداری آماده می‌کند، می‌تواند منجر به ناباروری زنان شود. چرخه قاعدگی شامل چندین مرحله است و مشکلات در هر یک از مراحل می‌تواند منجر به مشکل در باردار شدن یا ناباروری شود.
مشکلات ساختاری دستگاه تولید مثل
مشکلات ساختاری معمولاً شامل وجود بافت غیرطبیعی در لوله‌های فالوپ یا رحم است. اگر لوله‌های فالوپ مسدود شوند، تخمک‌ها قادر به حرکت از تخمدان‌ها به رحم نیستند و اسپرم‌ها قادر به رسیدن به تخمک برای لقاح نیستند. مشکلات ساختاری رحم، مانند مواردی که ممکن است در لانه‌گزینی اختلال ایجاد کند، نیز می‌تواند باعث ناباروری زنان شود.
برخی از مشکلات ساختاری خاص که می‌توانند باعث ناباروری شوند عبارتند از:
پولیپ رحم
پولیپ‌ها رشد غیرسرطانی در سطح داخلی رحم هستند. پولیپ‌ها می توانند در عملکرد رحم اختلال ایجاد کنند و باردار ماندن زن پس از لقاح را دشوار کنند. برداشتن پولیپ‌ها با جراحی می‌تواند شانس ناباروری زنان را افزایش دهد.
جای زخم در رحم ناشی از صدمات، عفونت‌ها یا جراحی‌های قبلی
جای زخم ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد و ممکن است در لانه گزینی اختلال ایجاد کند و در نتیجه منجر به ناباروری شود.
ظاهر غیرمعمول رحم
رحمی با شکل غیرمعمول، که می‌تواند بر لانه گزینی و توانایی حمل تا پایان بارداری تأثیر بگذارد، می‌تواند یکی از عوامل ناباروری زنان باشد.
عفونت‌ها
عفونت‌ها یکی از شایع‌ترین عواملی هستند که می‌توانند باعث ناباروری در مردان و زنان شوند.
بیماری‌های درمان نشده
سوزاک و کلامیدیا درمان نشده در زنان می‌تواند منجر به بیماری التهابی لگن شود که ممکن است باعث ایجاد زخم شده و لوله‌های فالوپ را مسدود کند. سیفلیس درمان نشده خطر مرده‌زایی را برای زن باردار افزایش می‌دهد.
عفونت‌های مزمن در دهانه رحم و درمان جراحی ضایعات دهانه رحم مرتبط با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) نیز می‌تواند میزان یا کیفیت مخاط دهانه رحم را کاهش دهد. مشکلات مربوط به این ماده چسبنده یا لغزنده که روی دهانه رحم و واژن جمع می‌شود می‌تواند باردار شدن را برای زنان دشوار کند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کند که همه پسران و دختران 11 یا 12 ساله علیه HPV واکسینه شوند. مردان و زنانی که در دوران پیش از نوجوانی واکسینه نشده‌اند نیز می‌توانند واکسن را در اوایل تا اواسط دهه 20 زندگی خود دریافت کنند.
ناباروری زنان؛ عدم بالغ شدن صحیح تخمک
تخمک‌ها ممکن است به دلایل مختلفی به درستی بالغ نشوند، از شرایطی مانند PCOS گرفته تا چاقی و کمبود پروتئین‌های خاص مورد نیاز برای بالغ شدن تخم. تخمک نابالغ ممکن است در زمان مناسب آزاد نشود، ممکن است از لوله‌های فالوپ پایین نیاید یا نتواند بارور شود.
شکست کاشت
شکست لانه گزینی به عدم کاشت تخمک بارور شده در دیواره رحم برای شروع بارداری اشاره دارد. در حالی که علت خاص شکست کاشت اغلب ناشناخته است، احتمالات عبارتند از:
- نقص ژنتیکی در جنین
- اندومتر نازک
- نقایص جنینی
- اندومتریوز
- مقاومت به پروژسترون
- بافت اسکار در حفره آندومتر
آندومتریوز
آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌هایی که به طور معمول حفره رحم را پوشانده‌اند، به نام آندومتر، در خارج از رحم یافت می‌شوند. تحقیقات ارتباطی بین ناباروری و اندومتریوز پیدا کرده است. مطالعات نشان می‌دهد که بین 25 تا 50 درصد زنان نابارور به اندومتریوز مبتلا هستند و بین 30 تا 40 درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز نابارور هستند. دانشمندان علت دقیق ناباروری زنان مبتلا به اندومتریوز را نمی‌دانند.
برای مطالعه مقاله «چگونه داروها می‌توانند بر ناباروری شما تاثیر بگذارند؟» کلیک کنید.
تئوری‌های فعلی در مورد اینکه چگونه اندومتریوز باعث ناباروری می‌شود شامل موارد زیر است:
ناباروری زنان، تغییراتی در ساختار اندام های تناسلی زنانه ممکن است رخ دهد
اندومتریوز می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی لگنی ساخته شده از بافت اسکار بین ساختارهای مجاور، مانند بین تخمدان و دیواره لگن شود. این موضوع می‌تواند مانع از انتشار تخمک پس از تخمک گذاری شود و بر آن تأثیر بگذارد.
زخم در لوله فالوپ می تواند مانع حرکت تخمک از طریق لوله فالوپ شود
پوشش داخلی شکم، که صفاق نامیده می‌شود، ممکن است دچار تغییراتی شود که بر عملکرد آن تأثیر می‌گذارد. در زنان مبتلا به اندومتریوز، مقدار مایع داخل صفاق اغلب افزایش می‌یابد. مایع موجود در صفاق حاوی موادی است که می‌تواند بر عملکرد تخمک، اسپرم و لوله‌های فالوپ تأثیر منفی بگذارد.
تغییرات شیمیایی در پوشش داخلی رحم که در نتیجه آندومتریوز
تغییرات شیمیایی در پوشش داخلی رحم که در نتیجه آندومتریوز رخ می‌دهد، ممکن است بر توانایی جنین برای لانه گزینی مناسب تأثیر بگذارد و باردار ماندن زن پس از لقاح را دشوار کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنان است. این وضعیتی است که در آن تخمدان‌های زن و در برخی موارد غدد فوق کلیوی آندروژن (نوعی هورمون) بیش از حد طبیعی تولید می‌کنند. سطوح بالای این هورمون‌ها در رشد فولیکول‌های تخمدان و آزاد شدن تخمک‌ها در طول تخمک گذاری اختلال ایجاد می‌کند. در نتیجه، کیسه‌های پر از مایع یا کیست‌ها می‌توانند در داخل تخمدان‌ها ایجاد شوند.
محققان تخمین می‌زنند که 5 تا 10 درصد از زنان به PCOS مبتلا هستند. علت دقیق PCOS ناشناخته است، اما تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی منجر به این بیماری می‌شود.
نارسایی اولیه تخمدان (POI)
POI وضعیتی است که در آن تخمدان‌های زن در سنین پایین تولید هورمون‌ها و تخمک را متوقف می‌کنند. زنان مبتلا به POI به طور نامنظم تخمک گذاری می‌کنند، و ممکن است به دلیل مشکلات تخمدان، سطوح غیرطبیعی هورمون‌های تخمدان و هیپوفیز داشته باشند. زنان مبتلا به POI اغلب برای باردار شدن مشکل دارند. با این حال، بارداری هنوز امکان پذیر است، هرچند نادر است. حدود 5٪ تا 10٪ از زنان مبتلا به POI بدون درمان پزشکی باردار م شوند
فیبروئید رحم
فیبروم‌های رحمی توده‌های غیرسرطانی هستند که در داخل رحم تشکیل می‌شوند. فیبروم رحم در برخی موارد بسته به اندازه و محل آنها می‌تواند علائمی ایجاد کند. دانشمندان نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد فیبروم می‌شود، اما اعتقاد بر این است که ممکن است یک مبنای ژنتیکی وجود داشته باشد.
فیبروم‌ها می‌توانند به ناباروری کمک کنند و در 5 تا 10 درصد از زنان نابارور دیده می‌شوند. فیبروم‌های واقع در حفره رحم (برخلاف آن‌هایی که در دیواره رحم رشد می‌کنند) یا آن‌هایی که قطر آنها بزرگتر از 6 سانتی‌متر است، احتمال بیشتری دارد. تاثیر منفی بر باروری داشته باشد. فیبروم‌ها بیشتر بر باروری زنان تأثیر می‌گذارند و باعث ناباروری زنان می‌شود.
ناباروری زنان؛ اختلالات خود ایمنی
اختلالات خودایمنی باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های طبیعی بدن حمله کند که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. اختلالات خودایمنی مانند لوپوس، هاشیموتو و سایر انواع تیروئیدیت یا آرتریت روماتوئید ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد. دلایل این امر به طور کامل شناخته نشده است و در بین بیماری‌ها متفاوت است، اما تصور می‌شود که آنها شامل التهاب در رحم و جفت یا داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری‌ها می‌شوند. هم مردان و هم زنان می‌توانند آنتی‌بادی‌هایی بسازند که به اسپرم یا اندام‌های تولید مثلی حمله می‌کنند.
سخن پایانی
رشد گسترده علم پزشکی در سال‌های اخیر باعث شده است تا درمان ناباروری زنان بسیار ساده‌تر از گذشته باشد. تنها کافی است تا به پزشک متخصص مراجعه کنید. دکتر مینودخت باورساد کریمی متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ فوق تخصصی ناباروری و IVF از مجرب‌ترین پزشکانی است که می‌تواند به شما کمک کند.