درمان ناباروری با پیشرفته ترین روش ها

باتوجه به این مسئله که از هر 6 زوج یک زوج از مشکلات ناباروری رنج می‌برند، تقاضا برای درمان‌های پیشرفته ناباروری با میزان موفقیت بالا افزایش یافته است. امروزه زوج‌ها به دنبال گزینه‌های درمانی فراتر از IUI  و IVF هستند. دانشمندان و محققان در زمینه درمان ناباروری به طور مداوم به دنبال ایمن‌ترین و موثرترین تکنیک‌ها و فناوری‌ها هستند تا شانس بارداری و زایمان موفق را افزایش دهند. پیشرفت‌هایی مانند PGS و IVM برخی از راه‌هایی هستند که به ما کمک می‌کنند تا شانس بارداری موفق در تجربه IVF و درمان‌های دیگر را افزایش دهیم.

از زمان تولد اولین نوزاد با روش IVF در سال 1978، پزشکی در زمینه درمان ناباروری پیشرفت‌های باورنکردنی داشته است. اما هنوز چیزهای زیادی برای کشف کردن وجود دارد. طبق آخرین آمار انجمن باروری و آندولوژی کانادا، بیش از 27000 چرخه لقاح آزمایشگاهی (IVF) در سال 2012 در کانادا انجام شده است؛ اما از این تعداد، تنها 5971 مورد منجر به تولد نوزاد زنده شده است. دانشمندان سراسر جهان در حال تحقیق جدی درمورد پیچیدگی‌های درمان ناباروری به امید موفقیت بیشتر هستند.

در اینجا خلاصه‌ای از برخی از پیشرفته‌ترین درمان‌های ناباروری و تحقیقات در این مورد را در اختیار شما قرار خواهیم داد. تا پایان با ما همراه باشید.

1. لقاح آزمایشگاهی (IVF)

IVF به معنای لقاح خارج از بدن، رایج‌ترین شکل فناوری کمک باروری است. در این روش تخمک و اسپرم برای ایجاد جنین در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند. بعد از حدود 3 تا 5 روز، جنین (یا جنین‌ها) به رحم زن منتقل می‌شود. همچنین می‌توان جنین‌ها را برای بارداری‌های آینده منجمد کرد. هنگامی که یک جنین مجددا ذوب می‌شود و به رحم زن منتقل می‌شود، به آن انتقال جنین منجمد (FET) گفته می‌شود.

2. لقاح داخل رحمی (IUI)

 نوعی لقاح مصنوعی و درمانی برای ناباروری است که در آن اسپرم مستقیما در رحم فرد قرار می‌گیرد. در طول یک بارداری طبیعی، اسپرم باید از واژن و از طریق دهانه رحم به سمت رحم و لوله‌های فالوپ شما حرکت کند. تنها 5 درصد از اسپرم‌ها می‌توانند از واژن به رحم بروند. اینجا جایی است که اسپرم و تخمک به‌هم می‌رسند و لقاح اتفاق می‌افتد. با IUI اسپرم جمع‌آوری، شسته و غلیظ می‌شود تا فقط اسپرم با کیفیت بالا باقی بماند. این اسپرم مستقیما با یک کاتتر (لوله نازک) در رحم قرار می‌گیرد و آن را به لوله‌های فالوپ نزدیک‌تر می‌کند.

IUI رسیدن اسپرم به تخمک را آسان‌تر می‌کند؛ زیرا زمان و مسافتی که باید طی کند را به حداقل می‌رساند. این روش شانس افراد را برای باردار شدن افزایش می‌دهد.

3. بلوغ درون آزمایشگاهی تخمک ها (IVM)

IVM یکی از درمان‌های پیشرفته کمک باروری است. در یک چرخه معمولی IVF، زنان چندین بار تزریق هورمونی دریافت می‌کنند که در نتیجه تعداد تخمک‌های بیشتری تولید می‌شود. از این میان، فقط تخمک‌های بالغ در IVF مورد استفاده قرار می‌گیرند. در یک چرخه IVM تخمک‌های نابالغ جمع‌آوری شده و در آزمایشگاه بالغ می‌شوند و سپس در IVF مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دکتر دورگا رائو، یکی از پیشگامان درمان IVM، مزایای متعددی را که IVM نسبت به IVF دارد، برجسته می‌کند. این روش به داروهای کمتر نیاز دارد یا حتی در برخی موارد به مصرف دارو نیازی ندارد، مقرون به صرفه است و نیاز به مراجعه کمتری به پزشک دارد.

4. غربالگری پیش ژنتیکی (PGS) / تشخیص پیش از ژنتیک (PGD)

غربالگری ژنتیک قبل از لانه گزینی (PGS) یا تشخیص (PGD) پیشرفت‌های اخیر در درمان ناباروری هستند که برای ارزیابی مشخصات ژنتیکی جنین قبل از کاشت آن استفاده می‌شوند و در نتیجه شانس  بارداری یک جنین سالم را افزایش می‌دهند. با PGS می‌توان تمام 23 کروموزوم را تجزیه و تحلیل کرد که به وضوح، بیشتر مشخصات جنین را مشخص می‌کند. این یک جایگزین عالی برای روش‌های تشخیصی پس از بارداری است که در حال حاضر انجام می‌شود و در صورت وجود مشکل در جنین، می‌تواند منجر به ختم بارداری شود.

5. حفظ باروری

حفظ باروری یکی دیگر از درمان‌های ناباروری است که در آن بیماران می‌توانند باروری یا توانایی تولید مثل خود را حفظ کنند. بیمارانی که تحت درمان‌های سرطانی به شکل پرتو درمانی یا شیمی درمانی قرار می‌گیرند، مستعد مشکلات ناباروری هستند. این تکنیک برای بیماران سرطانی و زوج‌هایی که به دلیل سبک زندگی و گرایش شغلی به بچه دار شدن فکر می‌کنند، یک موهبت به شمار می‌رود. با پیشرفت‌های پزشکی مردان و زنان جوان می‌توانند تکنیک‌های حفظ باروری را انتخاب کنند تا بتوانند اسپرم یا تخمک خود را فریز کنند تا بعدا از آن‌ها برای بچه دار شدن استفاده کنند.

6. هورمون محرک فولیکول

به طور معمول در طول لقاح آزمایشگاهی، پزشکان دوزهای بالایی از هورمون محرک فولکول (FSH) را برای زن تجویز می‌کنند تا فولیکول‌های تخمدان را وادار به آزاد کردن تعداد زیادی تخمک کنند و بتوان همه آن‌ها را به یک باره برداشت کرد. سپس تخمک‌ها را با اسپرم در یک ظرف پتری ترکیب می‌کنند. اما مشخص شده است که FSH بیش از حد (معمولا در مقادیر متغیر توسط غده هیپوفیز در چرخه قاعدگی تولید می‌شود و منجر به آزاد شدن یک تخمک می‌شود) می‌تواند احتمال باردار شدن را در طول IVF کاهش دهد.

مطالعه‌ای که در سال 2015 در مجله باروری و عقیمی منتشر شد، 650000 دوره IVF را در ایالات متحده مورد بررسی قرار داد و نشان داد که هرچه یک زن FSH بیشتری دریافت کند، احتمال تولد نوزاد زنده کمتر می‌شود و این احتمال 15 الی 20 درصد کاهش می‌یابد. دانشمندان امیدوارند این نتایج، تحقیقات بیشتری را درمورد اینکه چه میزان از FSH برای بارداری موفق بهینه است، تشویق کند.

7. شاخص جداسازی DNA

زوج‌هایی که تصمیم می‌گیرند تخمک و اسپرم خود را در آزمایشگاه تلقیح کنند، دو گزینه پیش رو دارند: لقاح آزمایشگاهی ( که در آن تخمک برداشت شده با تعداد زیادی اسپرم قرار داده می‌شود به این امید که این اسپرم‌ها تخمک را بارور کنند) و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (روشی پیشرفته‌تر از نظر فناوری که در آن اسپرم با بیشترین پتانسیل مستقیما به تخمک تزریق می‌شود).

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) مبلغ زیادی به هزینه IVF اضافه می‌کند و معمولا برای زوج‌هایی که کیفیت اسپرم آن‌ها بسیار ضعیف است یا تخمکی با سطح بیرونی ضخیم دارند (نفوذ اسپرم را دشوارتر می‌کند) توصیه می‌شود. اکنون تحقیقات نشان می‌دهند که تجزیه و تحلیل اسپرم با استفاده از یک فرایند تخصصی به نام شاخص جداسازی DNA (DFI) به زوج‌ها نشان می‌دهد که آیا پرداخت هزینه بیشتر برای ICSI راه حل بهتری برای درمان ناباروری است یا خیر.

این فرایند DFI به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا شکستگی‌های کروموزومی در DNA که می‌تواند شانس باروری را کاهش دهد وجود دارد یا خیر. این مطالعه که بر روی بیش از 1600 زوج انجام شد، نشان داد زمانی که اسپرم دچار شکستگی‌های کروموزومی زیادی می‌شود، احتمال بارداری با استفاده از ICSI به جای IVF بیشتر است.

8. Squeezing the fetus

محققان دائما به دنبال راه‌های بهتری هستند تا تعیین کنند کدام جنین بیشترین شانس لانه گزینی در رحم و در نتیجه تولد نوزاد را دارد. در حال حاضر، جنین شناسان جنین‌ها را پس از چند روز در آزمایشگاه ارزیابی می‌کنند تا ببینند که کدام یک از آن‌ها بهتر به نظر می‌رسد. برخی از کلینیک‌ها از یک فناوری عکس نسبتا جدید برخوردارند که رشد جنین را برای مشاهده دقیق‌تر ثبت می‌کند. برخی دیگر خدماتی را ارائه می‌دهند که در آن تخمک را بیوپسی کرده و نمونه را برای شمارش کروموزوم‌ها بررسی می‌کنند.

دانشمندان دانشگاه استنفورد می‌گویند که روش بسیار ساده‌تری برای تعیین زنده ماندن جنین کشف کرده‌اند «فشردن آن». آن‌ها ابتدا نظریه خود را بر روی موش‌ها آزمایش کردند و دریافتند که اگر جنین فشرده شود و پس از یک ساعت به حالت عادی برگردد، به احتمال زیاد در مرحله بلاستوسیت سالم است. نیمی از این جنین‌های سالم موش‌های زنده تولید کردند.

دانشمندان این دانش خود را به جنین انسان منتقل کردند و با موفقیت توانستند با 90 درصد دقت پیش بینی کنند که کدام جنین در مرحله بلاستوسیت سالم است. آزمایش‌های بیشتری مورد نیاز است اما اگر فشردن جنین راهی دقیق برای زنده بودن جنین باشد، می‌تواند به میزان موفقیت بیشتر IVF کمک کند.

9. INVOcell

در یک سناریوی معمولی لقاح آزمایشگاهی، جنین قبل ازلانه گزینی سه الی پنج روز در یک انکوباتور در آزمایشگاه رشد می‌کند. اما یک شرکت آمریکایی می‌گوید محصولش به نام INVOcell به اندازه دستگاه جوجه کشی موثر است و پتانسیل ارزان‌تری دارد. دلیل این کار چیست؟ زن جنین را با خود و در واژن خود حمل کند. INVOcell که برای استفاده در درمان ناباروری در کانادا و ایالات متحده آمریکا تایید شده است اما تنها در کلینیک‌های منتخب موجود است، از دمای بدن زن برای تنظیم محیط جنین استفاده می‌کند.

اسپرم و تخمک در آزمایشگاه باهم مخلوط می‌شوند و سپس در INVOcell، کپسول کوچکی که داخل واژن قرار می‌گیرد، گذاشته می‌شود. بعد از 5 روز در کپسول، جنین‌ها برداشته می‌شوند و طبق معمول یک یا چندتا از آن‌ها در رحم کاشته می‌شوند. در ماه فوریه، این شرکت نتایج یک آزمایش را اعلام کرد که نشان داد INVOcell به اندازه IVF سنتی احتمال بارداری موفق و به دنیا آوردن نوزاد زنده را دارد.

10. Augment

تخمک‌های با کیفیت پایین یکی از بزرگ‌ترین موانع برای درمان ناباروری موفقیت‌آمیز محسوب می‌شوند. OvaScience امیدوار است با درمان جدیدی که به گفته آن‌ها تخمک‌های زنان را تقویت می‌کند، این وضعیت را تغییر دهند. این درمان تجربی، میتوکندری، ساختارهای ریز در سلول‌ها را هدف قرار می‌دهد که از غذا و اکسیژن برای تولید انرژی برای سلول‌ها استفاده می‌کنند. با بالا رفتن سن زن، میتوکندری‌های تخمک‌های او ضعیف می‌شوند و اثربخشی کمتری پیدا می‌کنند و به طور بالقوه او را با تخمک‌هایی با کیفیت پایین‌تر که احتمال لقاح موفقیت آمیز کمتری دارند، تنها می‌گذارند.

دانشمندان OvaScience چیزی به نام سلول‌های پیش ساز تخمک کشف کرده‌اند؛ سلول‌هایی که تخمدان‌ها را می‌پوشانند اما به طور معمول به تخمک تبدیل نمی‌شوند. در این درمان که Augment نامیده می‌شود، میتوکندری‌های سالم از این سلول‌های پیش ساز قبل از اضافه شدن به تخمک با اسپرم ترکیب می‌شوند. این روش هنوز جدید و تحقیقاتی است و تنها در چند کلینیک در کانادا در دسترس است. OvaScience همچنین از فناوری سلول‌های پیش ساز تخم خود به نام EggPC برای توسعه درمان‌ ناباروری پیشرفته تر از نظر فنی، از جمله رشد واقعی تخمک از سلول‌های پیش ساز استفاده می‌کند.

11. تکنیک های جایگزینی میتوکندری

این تحقیقات پیشرفته روی میتوکندری‌ها (ساختارهای تولید کننده انرژی در سلول‌های ما) نیز هدف قرار گرفته است. به خانواده‌هایی که مادر مبتلا به بیماری میتوکندری است (یک بیماری ارثی که در آن مشکل میتوکندری منجر به انرژی کمتر تخمک می‌شود و باعث می‌شود سلول به درستی کار نکند یا حتی بمیرد) امید می‌دهد. تعداد بیشماری از بیماری‌های میتوکندریایی وجود دارند و بسته به سلول‌هایی که تحت تاثیر قرار می‌دهند، می‌توانند مشکلات مختلفی از جمله رشد ضعیف و بیماری‌های کبد گرفته تا ضعف عضلانی و تشنج ایجاد کنند.

تکنیک‌های جایگزینی میتوکندری (MRT)  با استفاده از DNA از هسته تخمک مادر و DNA میتوکندری از اهدا کننده، جنینی را ایجاد می کند که از انتقال بیماری به کودک جلوگیری کند. این سلول تخمک جدید با اسپرم مخلوط می‌شود تا جنین تشکیل شود. اما انتظار نداشته باشید که این درمان به این زودی‌ها به کلینیک‌های باروری در ایران قابل اجرا باشند! درحالی که MRT در بریتانیا قانونی است، برخی دولت‌ها در این باره محتاط‌‌تر عمل می‌کنند.

12. درمان ناباروری با دارو

در اکثر موارد درمان ناباروری با استفاده از دارو، با هدف تحریک تخمک گذاری و انتقال اسپرم به داخل حفره رحمی، صورت می‌گیرد. این روش درمانی در زنان زیر 40 سال موثرتر است و احتمال نتیجه گرفتن آن بیشتر از زنان بالای 40 سال است. با این حال، طبق آمار و تحقیقات درصد کمی از زوج‌های نابارور از این روش درمانی پاسخ موفقیت‌آمیز دریافت کرده‌اند و به دنبال روش‌های موثر دیگر هستند.

سخن آخر

روش‌های مختلفی برای درمان ناباروری وجود دارد. این روش‌ها بسته به نظر پزشک با توجه به علت ناباروری، جنسیت و سن افراد مشخص می‌شوند. خوشبختانه با پیشرفت‌های روزافزون در عرصه علوم پزشکی، حدود 65 درصد از زوج‌های نابارور می‌توانند درمان شوند. این نکته را به خاطر داشته باشید که روش‌های درمان ناباروری در سنین پایین‌تر نتایج بهتری به ارمغان می‌آورند.

همانطور که می‌دانید با افزایش سن زن گزینه‌های درمانی محدودتری برای درمان ناباروری وجود دارد. با تحقیقات فراوانی که در سراسر جهان در حال انجام است، روش‌های بسیار مفید و موثری در درمان ناباروری ابداع شده است و طبق آمار به دست آمده از این تحقیقات، نرخ موفقیت بارداری در سال‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشته است.

در این مقاله از سایت دکتر باورساد کریمی به بررسی پیشرفته ترین روش‌های درمان ناباروری پرداختیم. از اینکه تا پایان با ما همراه بودید، کمال تشکر را داریم.