انتخاب‌های سالم فقط مختص زمانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) دارید، نیستند. انتخاب غذای سالم، فعالیت بدنی، خواب کافی و مدیریت استرس می‌تواند به کنترل کردن عدم تعادل هورمونی، تنبلی تخمدان و علائمی که این تغییرات هورمونی ایجاد می کنند، کمک کند. تحقیقات بارها و بارها نشان داده است که مدیریت وزن، حتی کاهش درصد کمی از چربی‌های اضافی شکم و ورزش منظم می‌تواند علائمی مانند پریود نامنظم و ناباروری را بهبود ببخشد، اثربخشی داروهای مورد استفاده برای کمک به مدیریت گلوکز و بهبود مقاومت به انسولین در سندرم تخمدان پلی کیستیک را بهبود ببخشند و به درمان تنبلی تخمدان کمک کنند.
این تمام داستان نیست! اهمیت دادن به سلامتی خود با انتخاب‌های روزانه هوشمند به محافظت در برابر بیماری‌های قلبی و دیابت که خطرات اصلی سلامتی برای زنان مبتلا به تنبلی تخمدان هستند، کمک می‌کند. علاوه بر این، رژیم غذایی سالم به همراه ورزش و کاهش استرس نیز برای رفع اضطراب و افسردگی، بهبود خواب و افزایش انرژی برای مقابله با علائم تنبلی تخمدان مفید هستند. در این مقاله به بررسی درمان تنبلی تخمدان و آنچه لازم است در این مورد بدانید خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید.
تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان (PCOS یا سندرم تخمدان پلی کیستیک ( یک عدم تعادل هورمونی است که توسط تخمدان‌ها ایجاد می‌شود و هورمون‌های مردانه اضافی ایجاد می‌کند. تخمدان‌های فرد مبتلا به تنبلی تخمدان، سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. این باعث می‌شود که هورمون‌های تولیدمثل شما نامتعادل شوند. در نتیجه، افراد مبتلا به PCOS اغلب سیکل‌های قاعدگی نامنظم، دوره‌های از دست رفته و تخمک گذاری غیرقابل پیش‌بینی دارند. در این صورت ممکن است بر روی تخمدان‌ها کیست‌های کوچک (کیسه‌های پر از مایع) به دلیل عدم تخمک گذاری ایجاد شوند. با این حال، علی‌رغم نام پلی کیستیک، در هنگام ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک حتما نباید در تخمدان‌های خود کیست داشته باشید.
تنبلی تخمدان یکی از شایع‌ترین علل ناباروری است. PCOS همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر را افزایش دهد. متخصص زنان و زایمان می‌تواند تنبلی تخمدان را بر اساس علائم شما و درصورتی که تمایل به بچه دار شدن داشته باشید، درمان کند. در ادامه به روش‌های موثر در کمک به درمان تنبلی تخمدان می‌پردازیم:
یک رژیم غذایی مناسب برای کاهش وزن ملایم شروع کنید.
اگر اضافه وزن دارید، در صورتی که بتوانید اندکی از وزن خود را کم کنید، بسیاری از علائم تنبلی تخمدان شما بهبود خواهند یافت. کاهش تنها 5 الی 10 درصد از وزن بدن می‌تواند بدن شما را نسبت به انسولین حساس‌تر کند (کاهش مقاومت به انسولین ناشی از تنبلی تخمدان)، منجر به سیکل‌های قاعدگی منظم‌تر شود و حتی به کنترل آکنه و رشد موهای زائد کمک کند.
جای تعجب نیست که تنظیم برنامه غذایی و ایجاد یک روال تمرینی برای کمک به کاهش ایمن و عاقلانه چربی بدن مهم‌ترین نکته است.اگر قصد بارداری دارید نیز کاهش وزن اولین قدم کلیدی است. ممکن است با بازگرداندن تخمک گذاری توانایی شما برای باردار شدن بهبود پیدا کند. تحقیقات نشان می‌دهند 75 درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که قادر به کاهش وزن خود بودند، کنترل بهتر گلوکز و بهبود سطح هورمون آندروژن را نیز انجام دادند که این کار به بازیابی نخمک گذاری و باروری آن‌ها کمک کرد.
در مطالعه‌ای که در دانشگاه پن انجام شد، احتمال بارداری در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در رده سنی 18 الی 40 سال که قبل از شروع درمان‌های باروری حدود 7 درصد از وزن بدن خود را از دست دادند، در مقایسه با کسانی که برای آماده شدن برای درمان باروری از قرص‌های ضد بارداری استفاده کردند، دو برابر بیشتر بود.
احیای متابولیسم به شما کمک می‌کند وزن خود را کنترل کنید.
تغییرات سبک زندگی به منظور کمک به درمان تنبلی تخمدان، با ایجاد یک برنامه فعالیت بدنی شخصی با شدت متوسط (یعنی پیاده روی سریع یا فعالیتی مشابه) به مدت 30 دقیقه در 5 روز هفته به بیماران پیشنهاد می‌شود. یک دفترچه یادداشت یا نموداری که نوع ورزش و مدت زمانی که صرف ورزش می‌کنید می‌تواند باعث تشویق شما شود. ممکن است فکر کنید عمل کردن به این برنامه دشوار است، اما خبر خوب این است که حتی کاهش وزن اندکی می‌تواند در درمان تنبلی تخمدان به شما کمک کند.
مطالعات نشان می‌دهند که زنانی با اضافه وزن که تنها 2 الی 5 درصد از وزن خود را از دست می‌دهند، مزایایی از جمله کاهش سطح تستوسترون و انسولین، افزایش سطح هورمون تحریک کننده تخمک گذاری، تخمک گذاری منظم و موارد دیگر را تجربه کردند.
نکته مهم
هدف شما از کاهش وزن این است که به طور خاص چربی دور شکم را کاهش دهید. این امر مستلزم افزایش متابولیسم است. در مطالعه‌ای که زنان مبتلا به تنبلی تخمدان برنامه‌ای برای کاهش وزن اجرا می‌کردند، کسانی که به مدت 30 دقیقه و سه بار در هفته دوچرخه سواری می‌کردند، نسبت به کسانی که با کمتر خوردن وزن خود را کاهش دادند، چربی شکمی بیشتری را از دست دادند. در این مطالعه میزان تخمک گذاری در زنانی که ورزش می‌کردند نسبت به زنانی که رژیم غذایی داشتند بیشتر بود، در صورتی که هر دو گروه مقادیر مشابهی از وزن خود را از دست داده بودند. کاهش وزن به منظور کمک به درمان تنبلی تخمدان تنها با تغییر رژیم غذایی موفقیت آمیز نخواهد بود.
بهترین رژیم غذایی برای کمک به درمان تنبلی تخمدان
قبل از هر چیز باید بگوییم که آنچه را که ممکن است درمورد رژیم‌های غذایی خاص برای درمان تنبلی تخمدان شنیده‌اید، فراموش کنید. برخی از زنان با استفاده از برنامه‌ای با پروتئین بالا و کربوهیدرات کمتر احساس بهتری دارند و وزن بیشتری را از دست می‌دهند، اما این یک تحقیق قطعی نیست. به یاد داشته باشید، محققان دریافتند که رژیم غذایی جایگزین وعده غذایی کم کالری و کم چرب برای برخی از زنان موفقیت آمیز بوده است، اما هیچ رژیم غذایی کامل و جامعی برای کمک به درمان تنبلی تخمدان وجود ندارد که برای همه افراد مناسب باشد. در واقع، هنگامی که محققان دانشگاهی در استرالیا پنج مطالعه رژیم غذایی برای کمک به درمان تنبلی تخمدان شامل 137 زن را بررسی کردند، به این نتیجه رسیدند که علائم PCOS در در هر رژیم غذایی که زنان دنبال می‌کردند، بهبود می‌یابد.
مطمئنا یک برنامه غذایی که حاوی مقدار زیادی غذاهای گیاهی (سبزیجات، میوه، آجیل، حبوبات) همراه با چربی‌های خوب، پروتئین‌های بدون چربی و لبنیات کم چرب یا جایگزین‌های لبنی غنی از کلسیم باشد، می‌تواند در کمک به درمان تنبلی تخمدان مفید باشد. آنچه اهمیت دارد، این است که برنامه‌ای را انتخاب کنید – نه تنها برای کاهش وزن بلکه برای تبدیل شدن به نحوه تغذیه طولانی مدت- که بتوانید به آن پایبند باشید.
در چندین مطالعه رژیم غذایی محققان نرخ بالای کاهش وزن را در میان زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یافته‌اند. بنابراین برنامه غذایی موردعلاقه خود را بیابید و اطمینان حاصل کنید که انگیزه کافی برای حفظ آن را دارید زیرا این یکی از کلید‌های موفقیت در کمک به درمان تنبلی تخمدان است.
یک استراتژی که ممکن است به شما کمک کند این است که یک صبحانه کامل بخورید. هنگامی که گروهی از زنان با وزن طبیعی مبتلا به PCOS در اول صبح نیمی از کالری روزانه خود را دریافت کردند، در عرص سه ماه شاهد 8 درصد کاهش در سطح انسولین و 50 درصد در سطح تستوسترون بودند. این زنان در مقایسه با گروه دیگری از زنان در مطالعه‌ای که کالری بیشتری در وعده شام دریافت کردند، تخمک گذاری بیشتری داشتند و حساسیت به انسولین در آن‌ها بهبود یافته بود.
در یک فعالیت بدنی مناسب شرکت کنید.
قدم زدن، شرکت در کلاس‌های ورزشی مورد علاقه، دوچرخه سواری و… گزینه‌های خوبی برای شما هستند. حداقل 30 دقیقه و 5 بار در هفته به انجام یک فعالیت بدنی بپردازید. انجام سه ساعت ورزش در هفته برای بهبود حساسیت به انسولین در زنان مبتلا به PCO، مخصوصا کسانی که تا کنون فعالیت ورزشی نداشته‌اند، برای کمک به درمان تنبلی تخمدان کافی است. ورزش می‌تواند به کاهش وزن بیشتر کمک کند؛ اما مهم‌تر از آن، می‌تواند به کاهش چربی اطراف شکم – که مستقیما به مقاومت به انسولین کمک می‌کند و علائم تنبلی تخمدان را تحریک می‌کند- کمک کند.
از استرس دوری کنید
افسردگی و اضطراب در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان شایع‌تر زنان بدون این بیماری است. عدم تعادل هورمونی ممکن است بر خلق و خوی شما تاثیر بگذارد و همچنین درگیری‌ها برای مقابله با چالش‌های تنبلی تخمدان می‌تواند در نوسانات خلقی شما نقش داشته باشد. در اینجا دو استراتژی وجود دارد که باید در نظر بگیرید:
- بر اساس مطالعه‌ای بر روی 90 نوجوان مبتلا به تنبلی تخمدان، انجام ورزش یوگا می‌تواند در کاهش تنش و کمک به درمان تنبلی تخمدان موثر باشد. سعی کنید در برنامه‌ها و کلاس‌های یوگا شرکت کنید.
- کاهش استرس می‌تواند باعث آرامش و بهبود سطح قند خون شود. با استفاده از روش‌های ذهنی کاهش استرس، ذهن خود را آرام کنید. در مکانی آرام و راحت بنشینید و روی تنفس خود تمرکز کنید. این روش ساده می‌تواند به شما در کاهش استرس کمک کند.
داروهایی که برای کمک به درمان تنبلی تخمدان تجویز می‌شوند.
برای برخی از زنان، تغییرات سبک زندگی ممکن است تنها چیزی باشد که برای کنترل علائم تنبلی تخمدان نیاز دارند. اما برای بسیاری از زنان دیگر، ممکن است داروهایی برای کمک به کنترل علائمی مانند ناباروری و عوامل خطر ناشی از تنبلی تخمدان، به ویژه مقاومت به انسولین که منجر به دیابت و کلسترول بالای خون و بیماری‌های قلبی می‌شود، تجویز شود. بهترین استراتژی‌ها برای کمک به درمان برخی علائم مرتبط با تنبلی تخمدان پس از ارزیابی آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. داروهایی که معمولا برای کمک به درمان تنبلی تخمدان تجویز می‌شوند عبارتند از:
قرص‌های ضد بارداری ترکیبی
داروهای ضد بارداری خوراکی (OCs) حاوی استروژن به علاوه پروژسترون به شما کمک می‌کنند تا با تنظیم سیکل قاعدگی به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کنید. قرص‌های ضد بارداری با کاهش سطح هورمون‌های مردانه می‌توانند به کنترل رشد موهای زائد و آکنه نیز کمک کنند. شما معمولا هر 28 روز یک بار در حین مصرف قرص ضدبارداری، پوشش داخلی رحم خود را -در سیکل قاعدگی- از دست می‌دهید که این خطر ابتلا به سرطان و اندومتریوز را نیز کاهش می‌دهد. سایر روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، مانند سیستم داخل رحمی (IUS) نیز با نازک نگه داشتن پوشش رحم، خطر ابتلا به سرطان دیواره رحم و اندومتریوز را کاهش می‌دهند. گاهی اوقات قرص‌های ضد بارداری خوراکی برای زنان قبل از شروع درمان تجویز می‌شود زیرا این هورمون‌های زنانه سطح آندروژن مردانه را کاهش می‌دهند. اما لازم است بدانید که این داروها به بازیابی تخمک کمکی نمی‌کنند.
داروهای حساس کننده به انسولین
معمولا داروی خاصی به نام متفورمین توسط پزشک برای کمک به درمان تنبلی تخمدان تجویز می‌شود. داروی دیگری به نام پیوگلیتازون (Actos) نیز ممکن است برای زنان مبتلا به PCOS پیشنهاد شود. این دو دارو برای درمان دیابت مورد تایید FDA هستند، اما تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که می‌توانند برای کمک به درمان تنبلی تخمدان نیز به همان اندازه موثر باشند. این داروهای حساس کننده به انسولین می‌توانند به بدن شما کمک کنند تا به انسولین پاسخ دهد و سطح گلوکز را بهتر کنترل کند. هم متفورمین و هم پیوگلیتازون می‌توانند مقاومت به انسولین را که معمولا در تنبلی تخمدان رخ می‌دهد کنترل کنند و به نوبه خود می‌توانند سطوح بالای آندروژن را کاهش دهند. در نتیجه، این داروهای ضد دیابت ممکن است تخمک گذاری را بهبود ببخشند و به منظم شدن سیکل قاعدگی نیز کمک کنند، اما این روند ممکن است 4 الی 6 ماه به طول بیانجامد. همچنین درحالی که این داروها می‌توانند برای برخی از زنان به خوبی موثر باشند، برای همه زنان مبتلا به تنبلی تخمدان مناسب نیستند.
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان، به پزشکان هشدار می‌دهد که زنانی که در حال مصرف داروهای حساس کننده به انسولین هستند، در صورتی که از نظر جنسی فعال هستند اما تمایلی به بارداری ندارد، باید در حین مصرف متفورمین یا پیوگلیتازون از قرص‌های ضد بارداری استفاده کنند. دلیل این امر این است که زنانی که از این داروها استفاده می‌کنند ممکن است آغاز به تخمک گذاری کنند.
با کاهش سطوح بالای آندروژن، این داروها همچنین می‌توانند به درمان آکنه، رشد موهای زائد و ریزش موی سر کمک کنند. این داروها همچنین ممکن است کاهش وزن را آسان‌تر کنند، سطح کلسترول بالا را کاهش دهند و حتی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های قبلی را نیز کاهش دهند.
متفورمین علاوه بر تحریک تخمک گذاری، کمک به پریودهای منظم و کاهش سقط جنین، می‌تواند مزایای سلامتی بلند مدت دیگری مانند کاهش کلسترول بالا و کاهش خطر بیماری‌های قبلی را نیز داشته باشد. عوارض جانبی احتمالی متفورمین عبارت از تهوع، استفراغ، درد معده، اسهال و از دست دادن اشتها است.
درمان‌های باروری
هنگامی که سایر دلایل احتمالی ناباروری در شما و همسرتان تشخیص داده نشد، متخصص زنان ممکن است داروی کلومیفن (کلومید) را برای تحریک تخمک گذاری به شما توصیه کند. بر طبق گفته ACOG (کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان)، 20 الی 40 درصد از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان پس از 6 ماه درمان با استفاده از این روش موفق به بارداری شده‌اند. اگر کلومیفن را امتحان کردید و نتیجه‌ای نگرفتید، ممکن است پزشک گنادوتروپین را برای بازیابی تخمک برای شما تجویز کند. این دارو به صورت تزریقی تجویز می‌شود و استفاده از آن خطر تحریک بیش از حد تخمدان‌ها و حاملگی چندقلویی را در پی دارد.
گاهی اوقات به جای کلومیفن از لتروزول برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شود. از این دارو می‌توان برای درمان سرطان سینه نیز استفاده کرد. استفاده از لتروزول برای درمان باروری خارج از برچسب است. این بدان معنا است که سازنده دارو درخواست مجوزی برای استفاده از آن برای درمان تنبلی تخمدان نکرده است.
اگر از این درمان‌های استاندارد نتیجه‌ای نگرفتید، پزشک ممکن است لقاح آزمایشگاهی (IVF) را برای باردار شدن به شما توصیه کند. یا این روش تخمک شما توسط اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می‌شود و سپس برای کاشت و رشد به رحم شما منتقل می‌شود.
رشد موهای زائد و ریزش موی سر
قرص‌های ضد بارداری خوراکی معمولا برای درمان رشد بیش از حد موهای زائد (هیرسوتیسم) و ریزش موی سر (آلوپسی) استفاده می‌شوند. کرمی به نام افلورنیتین نیز می‌تواند برای کند کردن رشد موهای زائد صورت استفاده شود. این کرم موها را از بین نمی‌برد و موهای زائد صورت را درمان نمی‌کند، بنابراین ممکن است بخواهید از آن در کنار روش‌های دیگر از بین بردن موهای صورت استفاده کنید. بهبودی ممکن است از 4 الی 8 هفته پس از درمان با این دارو حاصل شود.
گاهی اوقات داروهایی به نام آنتی آندروژن نیز ممکن است برای رشد بیش از حد موهای زائد ناشی از تنبلی تخمدان تجویز شود که ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سیپروترون استات
- اسپیرونولاکتون
- فلوتامید
- فیناستراید
در صورتی که باردار هستید یا قصد بارداری دارید این داروها برای شما مناسب نیستند.
برای ریزش موی سر ناشی از تنبلی تخمدان، کرم ماینوکسیدیل ممکن است برای استفاده در پوست سر برای شما تجویز شود. این کرم نیز در صورت بارداری یا تلاش برای بارداری برای شما مناسب نیست.
جراحی
یک روش جراحی جزئی به نام دریل تخمدان لاپاراسکوپی (LOD) ممکن است یک گزینه درمانی برای مشکلات باروری مرتبط با تنبلی تخمدان باشد. این روش معمولا برای کمک به درمان تنبلی تخمدان به زنانی توصیه می‌شود که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند. در این روش، تخت بیهوشی عمومی، پزشک یک برش کوچک در قسمت تحتانی شکم شما ایجاد می‌کند و یک میکروسکوپ بلند و نازک به نام لاپاروسکوپ را از داخل شکم شما عبور می‌دهد. سپس تخمدان‌ها با استفاده از گرما یا لیزر برای از بین بردن بافت تولید کننده آندروژن (هورمون‌های مردانه) تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. تحقیقات ثابت کرده است که LOD باعث کاهش سطح تستوسترون و هورمون لوتئین کننده (LH) و افزایش سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌شود. این روش عدم تعادل هورمونی شما را اصلاح می‌کند و می‌تواند عملکرد طبیعی تخمدان‌های شما را بازگرداند.
سخن پایانی
تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک به‌عنوان یک بیماری ژنتیکی شناخته می‌شود و از دوره جنینی ایجاد می‌شود. این اختلال را می‌توان به‌عنوان یکی از شایع‌ترین علل ناباروری در زنان دانست. نکته‌ای که باید بدانید این است که درمان تنبلی تخمدان یک درمان قطعی برای این بیماری نیست. بهترین نوع درمان تنبلی تخمدان، تغییر در سبک زندگی، انجام فعالیت‌های بدنی و داشتن رژیم غذایی مناسب و در صورت لزوم استفاده از درمان دارویی است. خوشبختانه امروزه با پیشرفت علوم پزشکی راه‌های مختلفی برای کنترل و درمان علائم ناشی از تنبلی تخمدان شناخته شده است. در این مقاله به بررسی بهترین روش‌ها برای کمک به درمان تنبلی تخمدان پرداختیم. با آرزوی سلامتی و تندرستی برای شما، امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید واقع شده باشد.