داخل رحم شبیه یک بالون است که دیواره‌های جلویی و پشتی آن صاف روی یکدیگر است. داخل آن با بافتی به نام آندومتر پوشانده شده است و در طی قاعدگی، لایه سطحی (بالایی) آندومتر می‌ریزد. هنگامی که باردار می‌شوید، جنین در آندومتر لانه گزینی می‌کند. آسیب و یا عفونت آندومتر ممکن است به پوشش داخلی رحم آسیب برساند و باعث ایجاد چسبندگی (بافت اسکار) بین دیواره‌های داخلی رحم شود، جایی که دیواره‌ها، در مواقعی، به‌طور غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند. این سندرم که به عنوان سندرم آشرمن شناخته می‌شود، اصطلاحی است که برای توصیف چسبندگی داخل رحم استفاده می‌شود. این اسکار می‌تواند خفیف با نوارهای کششی نازک بافت اسکار یا شدید با تشکیل نوارهای ضخیم باشد. در شدیدترین موارد، انسداد یا تخریب جزئی یا کامل داخل حفره رحم ممکن است رخ دهد.
چسبندگی رحم به چسبندگی داخل رحمی نیز گفته می‌شود و جای زخم اساساً قسمت‌هایی از بافت اسکار روی رحم است. چسبندگی‌ها می‌توانند از نظر شدت و نیاز به درمان متفاوت باشند.
اگرچه تشکیل بافت اسکار و تشکیل چسبندگی بخشی طبیعی از روند بهبودی است، چسبندگی می‌تواند مشکل‌ساز باشد زیرا باعث می‌شود قسمت‌هایی از بدن که به طور معمول به یکدیگر متصل نیستند بچسبند. به عنوان مثال، روده ممکن است با چسبندگی به رحم متصل شود یا لوله فالوپ ممکن است به تخمدان بچسبد. بافت اسکار بسیار سخت و فاقد انعطاف‌پذیری و کشسانی بافت طبیعی است. بنابراین، چسبندگی حرکت طبیعی اندام‌های لگنی را مختل می‌کند و می‌تواند باعث درد شود.
علائم چسبندگی رحم
در برخی موارد، چسبندگی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، اما شایع‌ترین علائم عبارتند از:
پریودهای بسیار سبک یا بدون پریود (آمنوره)
اگر بافت اسکار جایگزین آندومتر شود، که بافتی است که در طول چرخه قاعدگی طبیعی از بین می‌رود و خونریزی می‌کند، این اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، بافت اسکار دهانه رحم را مسدود می‌کند و جریان خون قاعدگی را متوقف می‌کند.
درد لگن و گرفتگی شدید قاعدگی
اگرچه درد لگن و احساس گرفتگی در دوران قاعدگی دلایل گوناگونی دارد، اما در برخی مواقع می‌توان آن را به چسبندگی رحم ربط داد.
مشکل در باردار شدن یا سقط مکرر
اسکار رحم توانایی فرد برای باردار شدن را کاهش می‌دهد زیرا خون‌رسانی به پوشش آندومتر را کاهش می‌دهد.
برای مطالعه مقاله «بارداری خارج از رحم» کلیک کنید.
علل چسبندگی رحم
چسبندگی رحم معمولاً در اثر آسیب به بافت رحم ایجاد می‌شود، اما گاهی اوقات علت دقیق چسبندگی بیمار ناشناخته است. شایع‌ترین علت چسبندگی رحم، آسیب ناشی از یک عمل جراحی شامل حفره رحم است. اتساع و کورتاژ یک عمل جراحی سرپایی رایج است که طی آن دهانه رحم کشیده شده و محتویات بافتی رحم برداشته می‌شود. چسبندگی رحم ممکن است به دنبال عوارض بارداری مانند خونریزی رحم به دنبال زایمان یا سقط جنین ایجاد شود. کمتر رایج، برای مشکلات زنان و زایمان که رحم را درگیر می‌کند مانند خونریزی غیرطبیعی. گاهی اوقات، علل احتمالی ایجاد چسبندگی عبارتند از عفونت دیواره رحم (اندومتریت)، برداشتن فیبروم در حفره رحم، سزارین، و ابلیشن آندومتر (روشی جراحی که برای آسیب عمدی به پوشش رحم استفاده می‌شود. دوره‌های قاعدگی سبک‌تر یا به طور کامل حذف می‌شوند).
تشخیص چسبندگی رحم
اگر این علائم را دارید، باید با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. اسکار رحم در تصویربرداری مانند هیستروسالپنگوگرام که عکس‌برداری با اشعه ایکس از لگن است، سونوگرافی لگن و سونوگرافی سالین که سونوگرافی با آب استریل است، قابل مشاهده است. ممکن است یک هیستروسکوپی برای بررسی پوشش رحم و بررسی چسبندگی انجام دهیم. هیستروسکوپی روشی است که در آن یک تلسکوپ نازک، منعطف و روشن را وارد واژن و از طریق دهانه رحم می‌کنیم تا مستقیماً داخل رحم را مشاهده کنیم.
همچنین ممکن است یک سونوگرافی ترانس واژینال برای اندازه‌گیری ضخامت آندومتر و بیوپسی از پوشش رحم برای بررسی اینکه آیا هنوز بافت آندومتر طبیعی دارید یا خیر، انجام دهیم.
درمان چسبندگی رحم
اگر چسبندگی‌های شما برای شما درد ایجاد نمی‌کند و قصد بارداری در آینده را ندارید، ممکن است اصلاً نیازی به درمان نداشته باشید. شما می‌توانید با پزشک متخصص زنان در مورد گزینه‌های خود و پیامدهای عدم درمان صحبت کنید. درمان چسبندگی رحم به طور کلی شامل شکستن بافت اسکار و تلاش برای جلوگیری از اصلاح بافت اسکار در جای خود است.
برای برداشتن بافت اسکار، متخصص زنان ممکن است لیز هیستروسکوپی چسبندگی را انجام دهد. این یک روش سرپایی است که در آن پزشک از هیستروسکوپ برای مشاهده پوشش داخلی رحم و تحریک بافت اسکار موجود استفاده می‌کند. اگر بافت اسکار نازک و فیلمی باشد، پزشک ممکن است بتواند از خود هیستروسکوپ برای جدا کردن آن استفاده کند. اگر به طور قابل توجهی متراکم‌تر باشد، می‌توان از قیچی جراحی استفاده کرد.
برای مطالعه مقاله «بیماری ام اس و تاثیر آن بر باروری» کلیک کنید.
به چند روش مختلف می‌توان از رشد مجدد بافت اسکار جلوگیری کرد:
هورمون درمانی
ممکن است برای شما یک رژیم 30 روزه استروژن خوراکی تجویز شود تا به رحم کمک کند بافت قدیمی خود را پاک کند و آندومتر سالم را دوباره رشد دهد.
بالون داخل رحمی
یک بالون طبی باد شده یا یک IUD که در حفره رحم قرار داده می‌شود می‌تواند به رشد مجدد بافت طبیعی رحم کمک کند.
هیستروسکوپی مکرر
به طور معمول، پزشک شما را برای هیستروسکوپی دوم یا سوم پس از حدود یک یا دو هفته بعد از هیستروسکوپی قبلی برنامه‌ریزی می‌کند. این کار برای شکستن بافت اسکار باقی‌مانده و اطمینان از برداشتن تمام بافت اسکار است.
بهبودی پس از لیز چسبندگی هیستروسکوپی می تواند متفاوت باشد، اگرچه اکثر زنان دوباره پریود طبیعی خود را می‌گذرانند، می‌توانند باردار شوند و می‌توانند حاملگی را تا پایان پایان دهند.
آیا مسائلی وجود دارد که در طولانی مدت باید نگران آن باشم؟
حتی پس از درمان، برخی از بیماران همچنان با پریودهای غایب یا نادر مشکل دارند. بارداری‌هایی که پس از درمان اتفاق می‌افتد بیشتر با سقط جنین، زایمان زودرس، خونریزی در سه ماهه سوم بارداری و یا چسبیدن غیرطبیعی جفت به دیواره رحم همراه هستند. شانس بارداری موفق پس از درمان با نوع و میزان چسبندگی‌ها ارتباط دارد. پس از درمان، بیماران با چسبندگی خفیف تا متوسط معمولاً بازگشت عملکرد طبیعی قاعدگی را تجربه می‌کنند و میزان بارداری کامل موفقیت‌آمیز تقریباً 70 تا 80 درصد است. از طرف دیگر، بیمارانی که چسبندگی شدید یا تخریب گسترده پوشش آندومتر دارند، ممکن است پس از درمان، میزان حاملگی کامل تنها 20 تا 40 درصد یا کمتر باشد. زنانی که آسیب زیادی به اندومتر دارند و پس از درمان بهبود نمی‌یابند، ممکن است گزینه‌های دیگری مانند فرزندخواندگی یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) را با استفاده از «ناقل بارداری» در نظر بگیرند، جایی که زن دیگری با استفاده از تخمک‌های بیمار حاملگی را برای مادر انجام می‌دهد.