آی وی اف (IVF) یا لقاح آزمایشگاهی یکی از پیشرفته ترین روش های کمک باروری در جهان است که به زوج هایی که با ناباروری مواجه هستند ، کمک می کند تا شانس بارداری خود را افزایش دهند. این روش با ترکیب تخمک زن و اسپرم مرد در محیط آزمایشگاهی و انتقال جنین به رحم انجام می شود. در این مقاله ، به صورت جامع به شرح مراحل IVF، مزایا و معایب آی وی اف ، هزینه ها ، شانس موفقیت و نکات مهم دیگر پرداخته ایم.
آی وی اف چیست ؟
IVF (In Vitro Fertilization) به معنی “لقاح در لوله آزمایش” است. در این روش ، تخمک زن خارج شده و با اسپرم مرد در محیط کنترل شده آزمایشگاهی ترکیب می شود. سپس جنین ایجاد شده در رحم زن قرار می گیرد تا روند بارداری ادامه پیدا کند.
فرق بچه های آی وی اف با طبیعی
در اصل ، هیچ تفاوت بنیادی در ساختار ژنتیکی یا کیفیت سلامتی بین کودکان حاصل از لقاح آزمایشگاهی و کودکان حاصل از بارداری طبیعی وجود ندارد. تنها تفاوت در نحوه شروع بارداری است ، نه در خود کودک. تحقیقات نشان داده اند که بیشتر کودکان IVF از نظر رشد جسمی ، ذهنی و عاطفی مشابه بچه های طبیعی هستند. در برخی موارد ، احتمال کمی برای تولد زودرس یا وزن پایین وجود دارد ، اما تفاوت چشمگیری نیست. ضمن اینکه ، در آی وی اف به دلیل انتقال چند جنین ، احتمال دو قلویی یا چند قلویی بیشتر از بارداری طبیعی است.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای IVF هستند ؟
• زنانی که دچار انسداد لوله های فالوپ هستند.
• مردانی که کیفیت اسپرم آن ها پایین یا تعداد اسپرم شان کم است.
• زوج‌هایی که دچار ناباروری بدون علت مشخص هستند.
• افراد که در روش های درمانی دیگر مثل IUI با شکست مواجه شده اند.
• زوج هایی که سن بالای ۳۵ سال دارند.
• زنانی که تحت فریز تخمک یا درمان سرطان بوده اند.
مراحل انجام آی وی اف و چگونگی آن
1. تحریک تخمک گذاری با دارو : در مرحله اول ، تخمدان با داروهای هورمونی تحریک می شود تا چندین تخمک تولید کند.
2. سونوگرافی و بررسی رشد فولیکول ها : در مرحله بعد ، رشد تخمک ها با سونوگرافی کنترل می شود.
3. برداشت تخمک و لقاح در آزمایشگاه : در این مرحله از IVF ، تخمک ها با سوزن نازک از تخمدان ها خارج می شوند و سپس ، اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه ترکیب و در انکوباتور نگهداری می شوند.
4. انتقال جنین به رحم : پس از انجام لقاح و تشکیل جنین ، جنین های با کیفیت بالا انتخاب و به رحم زن منتقل می شوند.
5. تست بارداری بعد از دو هفته : در نهایت و در صورت موفقیت لقاح آزمایشگاهی ، بارداری آغاز می شود.
آمپول های آی وی اف
در درمان ناباروری با روش لقاح آزمایشگاهی ، آمپول های هورمونی نقش اصلی در آماده سازی بدن برای برداشت تخمک ، لقاح و انتقال جنین دارند. این داروها به صورت تزریقی تجویز می شوند و معمولاً طی چند هفته در سیکل درمانی IVF مصرف می گردند. انواع اصلی آمپول های IVF عبارتند از :
• آمپول تحریک تخمک گذاری (گنادوتروپین ها)
• آمپول مهار تخمک گذاری زودرس
• آمپول آزادسازی تخمک (HCG)
• آمپول پروژسترون (برای پشتیبانی از لانه گزینی)
نکات مهم در مورد آمپول های آی وی اف این است که باید دقیقاً طبق زمان بندی پزشک تزریق شوند. ضمن اینکه ، برخی داروها ممکن است عوارض خفیفی مانند نفخ ، حساسیت ، یا تحریک پذیری داشته باشند.
میزان موفقیت آی وی اف چقدر است ؟
شانس موفقیت IVF به عوامل مختلفی همچون سن زن ، کیفیت تخمک و اسپرم ،وضعیت رحم و همچنین تجربه کلینیک و تیم پزشکی بستگی دارد. به‌طور میانگین ، موفقیت ivf در هر سیکل برای زنان زیر 35 سال حدود 40-50٪ است و این عدد با افزایش سن کاهش می یابد.
آیا آی وی اف بار اول جواب میده ؟
بله ، IVF ممکن است در بار اول موفق شود ، اما همیشه تضمینی نیست. موفقیت لقاح آزمایشگاهی در بار اول به عوامل مختلفی بستگی دارد و در بسیاری از موارد ، نیاز به بیش از یک سیکل درمانی وجود دارد. اما برخی از زوج ها نیز در همان اولین بار به بارداری موفق دست پیدا می کنند. آمارها نشان می دهد که شانس موفقیت در اولین سیکل لقاح آزمایشگاهی در زنان زیر 35 سال 40 تا 50 درصد و در زنان بالای 40 سال زیر 15 درصد است.
هزینه آی وی اف چقدر است ؟
هزینه IVF بسته به کشور ، شهر ، مرکز درمانی ، داروها و تعداد دفعات تکرار متفاوت است. در ایران، هزینه یک سیکل آی وی اف در سال ۱۴۰۴ حدود 60 میلیون تومان (بدون احتساب دارو) است. در صورت نیاز به فریز جنین ، ICSI یا PGS هزینه ها بیشتر می شود.
مزایا و فواید آی وی اف
• امکان بارداری برای زوج های نابارور
• انتخاب جنسیت (در صورت نیاز)
• استفاده از جنین یا تخمک فریز شده
• امکان استفاده از رحم جایگزین
• افزایش شانس بارداری در سن بالا
معایب و عوارض IVF
• هزینه بالا و نیاز به چند سیکل
• تحریک بیش از حد تخمدان
• دوقلویی یا چندقلویی
• سقط جنین یا بارداری خارج از رحم
• ناراحتی های جسمی و استرس روانی
مراقبت‌های بعد از انتقال جنین در آی وی اف
• استراحت نسبی در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول
• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
• تغذیه سالم ، مصرف اسید فولیک
• عدم مصرف دخانیات و الکل
• مراجعه منظم به پزشک برای کنترل بارداری