یکی از دغدغه‌های روبه‌رشد بانوان در عصر حاضر میزان توانایی بارداری در سنین بالا، مشکلات و خطرات احتمالی آن است. در واقع بسیاری از بانوان به دلایل مختلفی تصمیم می‌گیرند که در سن نسبتاً بالا باردار شوند و ازاین‌رو به دنبال رفع موانع موجود در این زمینه و مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا هستند.
اصولاً حاملگی و بارداری در سنین بالا احتمال بروز مشکلاتی نظیر ناباروری یا ناهنجاری‌های ژنتیکی نوزاد را افزایش می‌دهد و جز در موارد ضروری و خاص به هیچ‌یک از زوج‌های جوان توصیه نمی‌شود. در حقیقت حاملگی در سن بالا عوارض و خطراتی برای مادر و کودک دارد که در اثر علل و عوامل مختلفی پدید می‌آید. بااین‌حال راهکارهایی نیز جهت رفع چالش های بارداری در سن بالا وجود دارد که برای آشنایی با آن‌ها لازم است که تا انتهای این مقاله از باورساد همراه ما باشید.
بارداری در سنین بالا و همه چیزهایی که باید بدانید
از نظر اصول پزشکی منظور از بارداری در سنین بالا، بارداری در سن بالای ۳۵ سالگی است. باوجود این که اکثر خانم‌ها می‌توانند بعد از ۳۵ سالگی یا حتی ۴۰ سالگی باردار شوند و فرزند سالمی به دنیا بیاورند؛ اما این مسئله به این معنی نیست که نباید به راه‌های هوشمندانه فکر کرد و بادقت بیشتری به دنبال انجام انواع تست و روش‌های غربالگری نبود. باتوجه‌به اقدامات و مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا می‌توانید برای داشتن یک بارداری سالم در سن بالا نیز اقدام کنید.
اگرچه تحقیقات اخیر فواید بارداری در سنین بالا را بررسی کرده‌اند؛ اما نمی‌توان عوارض بارداری در سن بالا همچون زایمان زودرس، نقایص مادرزادی و چندقلو باردارشدن را نادیده گرفت؛ فلذا درصورتی‌که سن شما بیش از ۳۵ سال است لازم است حتماً آزمایش‌های غربالگری قبل از تولد را انجام دهید تا ببینید آیا کودک شما در معرض خطر نقص‌های مادرزادی خاصی قرار دارد یا خیر.
در واقع افزایش سن باعث کاهش قدرت باروری می‌شود. به همین علت گاهی برای بارداری سریع در سن بالا نیاز به تداخلات پزشکی است. طبق یک تحقیق معتبر که عوارض بارداری را در بین زنان ۱۸ تا ۳۴ سال، ۳۵ تا ۴۰ سال و ۴۰ سال به بالا مقایسه کرده، اعلام شده است که با افزایش سن، افزایش اندکی در اکثر عوارض مربوط به بارداری و زایمان مشاهده می‌شود.
چالش های اصلی بارداری در سنین بالا چیست؟
همان‌طور که بیان شد باوجود این که سن ۳۵ سالگی سن زیادی نیست؛ اما طبق نظر پزشکان بارداری در این گروه سنی با برخی خطرات احتمالی و چالش‌ها همراه است. در واقع به همین دلیل توجه به مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا بیشتر مشهود است. مهم‌ترین چالش بارداری در سنین بالا کاهش کمیت و کیفیت تخمک‌ها و دشوار بودن امکان باردارشدن به شکل طبیعی است.
همان‌طور که می‌دانید زمانی که یک زن متولد می‌شود تخمدان‌های او ۶ تا ۷ میلیون تخمک را در خود جای می‌دهند. در سن بلوغ او ۳۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ تخمک دارد و این تعداد تا زمانی که ۳۷ساله شود به ۲۵۰۰۰ کاهش می‌یابد. همچنین زمانی که یک زن وارد یائسگی می‌شود، تنها ۱۰۰۰ تخمک دارد و این دوران نه‌تنها بر کمیت، بلکه بر کیفیت تخمک‌ها نیز تاثیر می‌گذارد.
به همین علت سقط‌جنین در بارداری در سن بالا یک خطر بسیار جدی است. علاوه بر این پس از حدود ۳۷ سالگی اکوسیستم دستگاه تناسلی نیز تغییر می‌کند؛ درواقع کیفیت پایین تخمک همراه با تغییر در ترکیب هورمون‌های تولید‌مثل همچون FSH، هورمون ضد مولرین (AMH) و Inhibin، باردارشدن را دشوارتر می‌کند. بیماری‌هایی همچون لیومیوم (توده لگنی)، بیماری التهابی لگن و آندومتریوز نیز با افزایش سن، شیوع بیشتری پیدا می‌کنند که همه این موارد از جمله چالش های بارداری در سن بالا محسوب می‌شوند.
مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا
به‌طورکلی می‌توان گفت که انجام برخی کارها قبل و در طول بارداری می‌تواند موجب افزایش شانس بارداری در سن بالا شود و به شما کمک کند حاملگی سالم‌تری را تجربه کنید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین اقدامات مهم بعد و قبل از بارداری در سنین بالا اشاره شده است:
1. انجام معاینات تکمیلی پیش از بارداری
یکی از مهم‌ترین مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا انجام معاینات پزشکی است که به شما کمک می‌کند پیش از بارداری از سلامت خود مطمئن شوید. در واقع لازم است که در طول معاینه با پزشک خود در مورد سلامت کلی، سبک زندگی، نگرانی‌های خود در مورد توانایی باردارشدن، سابقه سلامت خانوادگی، واکسیناسیون‌های موردنیاز و داروهایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید.
2. انجام غربالگری cffDNA
انجام غربالگری cffDNA از دیگر مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا است. لازم است بدانید که غربالگری یک آزمایش غیرتهاجمی بر روی نمونه خون زنان باردار است که شرایط خاصی همچون سندرم داون را در جنین بررسی می‌کند. انجام این غربالگری در صورت بارداری در سنین بالا همچنین می‌تواند شرایطی مانند تریزومی ۱۳ و تریزومی ۱۸ را نیز شناسایی کند.
3. انجام چکاپ های لازم برای بررسی سایر بیماری ها
علاوه بر موارد بیان شده در بالا برای تشخیص ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند دیابت، فشار‌خون بالا، اضافه‌وزن و حتی افسردگی نیز پیش از اقدام به بارداری در سنین بالا، حتماً معاینات لازم را انجام دهید.
4. مصرف مکمل ها
یکی دیگر از مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا مربوط به مصرف انواع مکمل‌ها است. در صورت بارداری در سنین بالا سعی کنید هر روز یک مولتی‌ویتامین با ۴۰۰ میکروگرم اسید‌فولیک مصرف کنید. در واقع اسید‌فولیک ویتامینی است که هر سلول در بدن شما برای رشد و تکامل سالم به آن نیاز دارد. مصرف اسید‌فولیک قبل و در اوایل حاملگی می‌تواند به پیشگیری از نقص‌های مادرزادی در مغز و ستون فقرات جنین کمک نماید.
5. رسیدن به وزن سالم
در صورتی که اضافه‌وزن یا کمبود وزن دارید، احتمال بروز مشکلات سلامتی در صورت بارداری در سنین بالا بیشتر است. در واقع می‌توانید برای رسیدن به وزن مناسب قبل از بارداری، غذاهای سالم بخورید و هر روز فعالیت‌های ورزشی انجام دهید.
6. داشتن سبک زندگی سالم
از دیگر مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا مربوط به داشتن سبک زندگی سالم است. برای داشتن سبک زندگی سالم باید سیگار نکشید، الکل ننوشید، از مصرف بیش از اندازه داروها اجتناب کنید و حتماً فعالیت کافی داشته باشید. معمولاً فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند به حفظ قدرت شما برای زایمان کمک کند.
7. کاهش استرس و اضطراب
در صورت بارداری در سنین بالا لازم است که از محیط‌های پر تنش و انجام کار‌های استرس‌زا دوری کنید؛ چرا که استرس و اضطراب می‌تواند تأثیرات منفی زیادی در دوران بارداری در سنین بالا ایجاد نماید.
8. انجام منظم معاینات و مراقبت‌های دوران بارداری
در صورت بارداری در سنین بالا لازم است که حتماً تمام معاینات و اقدامات مراقبتی که از سوی پزشک پیشنهاد می‌شود را به طور منظم و دقیق انجام دهید. انجام مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا به طور منظم به پزشک این امکان را می‌دهد که وضعیت شما و جنین در‌حال‌رشد را به طور دقیق بررسی کند.
خطرات بارداری در سنین بالا
همان‌طور که بیان شد بارداری در سن بالا با خطراتی برای مادر و جنین همراه است که در ادامه به چند خطر بارداری در سنین بالا اشاره شده است:
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
- دیابت بارداری
- سقط‌جنین
- مرده‌زایی
- بروز برخی مشکلات زایمان و نیاز به انجام سزارین
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- اختلالات و ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزاد (مانند سندرم داون)
- افزایش خطر فیبروم رحم (تومور خوش‌خیم عضله رحم) و اندومتریوز
- نقایص مادرزادی
- زایمان زودرس و نارس بودن نوزاد
- بارداری چندقلو (به دلیل تغییرات در هورمون‌ها و برخی از درمان‌های باروری)
عوارض بارداری در سن بالا
علاوه بر خطراتی که بارداری در سنین بالا برای جنین و مادر به همراه دارد این وضعیت بعد از زایمان نیز ممکن است با برخی عوارض برای مادر به همراه باشد. البته باید گفت که با انجام مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا تا حدود بسیار زیادی می‌توان از این عوارض جلوگیری کرد. عوارض بارداری در سن بالا عبارت‌اند از:
- ابتلا به فشار‌خون مزمن (طولانی‌مدت)
- خونریزی شدید پس از زایمان
- تجمع مایع در ریه‌ها (ادم ریوی)
- نارسایی کلیه
- درد شکم و قفسه سینه
- خستگی مفرط
- تپش قلب
- اضافه‌وزن
- تحلیل‌رفتن قدرت عضلانی
فواید بارداری در سنین بالا
به‌طورکلی در سال‌های اخیر تعداد زنانی که مادر شدن را به سال‌های بعد موکول می‌کنند به طور چشمگیری افزایش‌یافته است. اگرچه ممکن است از جنبه پزشکی این موضوع مشکل‌ساز و خطرناک محسوب شود؛ اما از جنبه‌های تربیتی و اجتماعی نیز فواید بارداری در سنین بالا بسیار چشمگیر است. در واقع بارداری در سن بالا با پختگی و رشد اجتماعی و اقتصادی مادر و پدر همراه است.
یک مطالعه روی مادران بالای ۴۰ سال، افزایش سلامت و رشد کودکان تا ۵ سالگی را نشان داده است. طبق این مطالعه فرزندان با والدین بزرگ‌تر، آسیب‌پذیری کمتر و رشد اجتماعی و زبانی بهتری داشتند. علاوه بر این، این تحقیق نشان داد که والدین بزرگ‌تر تمایل به صبر و حوصله بیشتری دارند، به فرزندان خود توجه بیشتری می‌کنند و از ثبات عاطفی و مالی بیشتری نیز برخوردار هستند. در حقیقت افرادی که در سن بالا باردار می‌شوند، اغلب تحصیلات بهتر و درآمد بیشتری دارند، فلذا ممکن است منابع حمایتی بیشتری نسبت به والدین جوان‌تر داشته باشند.
جمع‌بندی
همان‌طور که بیان شد هر خانم با تعداد مشخصی تخمک متولد می‌شود. هر بار که تخمک‌گذاری انجام می‌شود، یک تخمک آزاد می‌شود؛ بنابراین با افزایش سن، تعداد تخمک‌ها کمتر و کمتر می‌شود. در واقع کاهش تعداد و کیفیت تخمک‌ها، بارداری در سنین بالا را سخت‌تر می‌کند و ممکن است جنین مشکلاتی همچون نقص و اختلالات مادرزادی داشته باشد. البته این به معنای غیرممکن‌بودن حاملگی در سنین بالا نیست و می‌توان با انجام برخی اقدامات پزشکی و باتوجه‌به مراقبت های خاص حاملگی در سنین بالا شانس بارداری سالم در سن بالا را افزایش داد.
در این مقاله از سایت باورساد تلاش کردیم تا به طور جامع به موضوع بارداری در سن بالا بپردازیم. شما می‌توانید از طریق پرسش و پاسخ تمامی سؤالات خود در زمینه چالش های بارداری در سن بالا را از بهترین متخصصان زنان، زایمان و نازایی باورساد بپرسید و در سریع‌ترین زمان ممکن نگرانی‌های خود را رفع کنید.